Ερμηνεία αστρονομικών όρων
Cepheid – Αστερισμός Κηφέα : Παλλόμενο μεταβλητό αστέρι. Αυτό το είδος υφίσταται μια ρυθμική παλμική ταλάντωση, όπως υποδεικνύεται από το κανονικό μοτίβο της αλλαγής φωτεινότητας σε συνάρτηση με τον χρόνο. Η περίοδος του παλμού έχει αποδειχθεί ότι σχετίζεται άμεσα με την φωτεινότητα παρατήρησης του Κηφέα και είναι ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία για τον προσδιορισμό της απόστασης στη σύγχρονη αστρονομία. Η ύπαρξη αυτής της σχέσης περιόδου-φωτεινότητας ήταν ένα σημείο διαφωνίας κατά τη διάρκεια της συζήτησης μεταξύ Curtis-Shapley το 1920.
Coma – Κόμη : Ένα σφαιρικό νέφος του υλικού που περιβάλλει την κεφαλή του κομήτη. Αυτό το υλικό είναι ως επί τον πλείστον φυσικό αέριο που έχει βράσει στον παγωμένο πυρήνα του κομήτη λόγω της θερμότητας του Ήλιου. Αυτό το αέριο λάμπει τόσο από το αντανακλώμενο φως του Ήλιου όσο και από το φως που εκπέμπεται από διεγερμένα μόρια. Μια κόμη μπορεί να επεκταθεί έως και ένα εκατομμύριο μίλια από τον πυρήνα.
Comet – Κομήτης : Ένα κομμάτι κατεψυγμένων αερίων από πάγο και βραχώδη συντρίμμια που περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο. Ο πυρήνας του κομήτη είναι περίπου το μέγεθος ενός βουνού στην Γη. Όταν ένας κομήτης πλησιάζει τον Ήλιο, η θερμότητα εξατμίζει το παγωμένο υλικό και παράγει ένα σύννεφο αερίου υλικού που περιβάλλει τον πυρήνα, που ονομάζεται κόμη. Καθώς ο πυρήνας αρχίζει να διασπάται, παράγει επίσης ίχνος σκόνης, η ουρά ακολουθεί την τροχιά του και είναι μια ουρά αερίων ή ιόντων που μπορεί να επεκταθεί έως και ένα εκατομμύριο μίλια από τον πυρήνα. Πιστεύεται ότι υπάρχουν τρισεκατομμύρια κομήτες στο ηλιακό μας σύστημα πέρα από τον Ποσειδώνα και τον Πλούτωνα, αλλά μόνο μια φορά ανά δεκαετία έρχεται κάποιος κοντά και είναι αρκετά φωτεινός για να τον δούμε εύκολα χωρίς κυάλια ή τηλεσκόπιο.
Dust grains – Κόκκοι σκόνης : Δεν είναι η σκόνη που βρίσκει κανείς στο σπίτι, η οποία είναι συνήθως λεπτά κομμάτια υφάσματος, βρωμιάς ή νεκρών κυττάρων του δέρματος. Οι διαστρικοί κόκκοι σκόνης είναι πολύ μικρότερες συστάδες της τάξεως του κλάσματος του ενός εκατομμυριοστού του μέτρου, ακανόνιστου σχήματος, και αποτελούνται από άνθρακα και ή πυριτικά άλατα. Η σκόνη είναι πιο εμφανής από την απορρόφηση της, προκαλώντας μεγάλες σκούρες κηλίδες στις περιοχές του Γαλαξία μας και σκοτεινές ζώνες σε άλλους γαλαξίες. Η ακριβής φύση και η προέλευση των διαστρικών κόκκων σκόνης είναι άγνωστη, αλλά είναι σαφώς συνδεδεμένη με νέα αστέρια.
Emission Nebula – Νεφέλωμα εκπομπής : Ένας τύπος νεφελώματος που λάμπει με την εκπομπή φωτός, όταν τα ηλεκτρόνια του ανασυνδυάζονται με τα πρωτόνια του, για να σχηματίσουν άτομα υδρογόνου. Το ηλεκτρόνιο προσεγγίζει συχνά το πρωτόνιο με βήματα που εκπέμπουν ενέργεια ως φως. Το ανασυνδυασμένο ηλεκτρόνιο εκπέμπει ένα φωτόνιο με κόκκινο φως. Δεδομένου ότι πολλά άτομα στο νεφέλωμα συμπεριφέρονται κατά τον ίδιο τρόπο, το νεφέλωμα αποκτά ένα κόκκινο φως. Αυτός ο τύπος νεφελώματος δημιουργείται όταν το ενεργητικά υπεριώδες φως από ένα καυτό αστέρι λάμπει σε ένα νέφος υπεριώδους αερίου υδρογόνου, απομακρύνοντας τα ηλεκτρόνια από τα άτομα (ιονισμός). Τα ελεύθερα ηλεκτρόνια μπορούν στην συνέχεια να ξεκινήσουν διαδικασία ανασυνδυασμού.
Fusion – Σύντηξη : Είναι η διαδικασία κατά την οποία οι πυρήνες συγκρούονται γρήγορα για να κολλήσουν μεταξύ τους και εκπέμπουν μεγάλη ποσότητα ενέργειας. Στο κέντρο των περισσότερων αστέρων το υδρογόνο σχηματίζει ήλιο. Η σύντηξη είναι τόσο ισχυρή που υποστηρίζει την τεράστια μάζα του άστρου από την κατάρρευση, και θερμαίνει το αστέρι τόσο πολύ ώστε λάμπει σαν το φωτεινό αντικείμενο που βλέπουμε. Οι επιστήμονες εδώ στη Γη προσπαθούν να κάνουν πυρηνική σύντηξη στο εργαστήριο σαν μια χρήσιμη πηγή ενέργειας.
Galaxy – Γαλαξίας : Ένα σύστημα περίπου 100 δισεκατομμυρίων άστρων. Ο Ήλιος μας είναι μέλος του Γαλαξία. Υπάρχουν δισεκατομμύρια γαλαξίες στο παρατηρήσιμο Σύμπαν. Ακριβώς πότε και πως οι γαλαξίες σχηματίζονται στο Σύμπαν είναι ένα θέμα της τρέχουσας αστρονομικής έρευνας.
H II Region – Περιοχή Η ΙΙ : Μια περιοχή του θερμού αερίου που περιβάλλει ένα νεαρό άστρο ή αστέρια που είναι ως επί το πλείστον ιονισμένα. Το ενεργητικό φως από αυτά τα νέα αστέρια ιονίζει το υπάρχον αέριο. Η περιοχή αυτή συνήθως εμφανίζεται με κόκκινο χρώμα, όπως λάμπει με τα φωτόνια που εκπέμπονται όταν τα ηλεκτρόνια ανασυνδυάζονται με τα πρωτόνια υδρογόνου.
Helium – Ήλιο : Το δεύτερο ελαφρύτερο και το δεύτερο πιο άφθονο στοιχείο. Το τυπικό άτομο ηλίου αποτελείται από ένα πυρήνα από δύο πρωτόνια και δύο νετρόνια που περιβάλλονται από δύο ηλεκτρόνια. Το ήλιο ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά στον Ήλιο μας. Περίπου το 25% του Ήλιου μας είναι ήλιο.
Hydrogen – Υδρογόνο : Το ελαφρύτερο και πιο άφθονο στοιχείο. Ένα άτομο υδρογόνου αποτελείται από ένα πρωτόνιο και ένα ηλεκτρόνιο. Ένας πυρήνας υδρογόνου είναι απλά ένα μόνο πρωτόνιο. Το υδρογόνο συνθέτει περίπου το 75 % του Ήλιου μας, αλλά μόνο ένα πολύ μικρό κλάσμα της Γης.
Infrared – Υπέρυθρο : Φως που είναι τόσο κόκκινο που οι άνθρωποι δεν μπορούν να το δουν. Είναι μια ζώνη του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος μεταξύ του ορατού και των μικροκυμάτων. Τα φωτόνια του υπέρυθρου φωτός είναι λιγότερο ενεργητικά από φωτόνια του ορατού φωτός.
Messier, Charles – Messier Κάρολος : Ενώ κυνηγούσαν τους κομήτες στον ουρανό της Γαλλίας, ο αστρονόμος του 18ου αιώνα Charles Messier έκανε μια λίστα με τις θέσεις των περίπου 100 ασαφών διάχυτων αντικειμένων που εμφανίζονταν σε σταθερές θέσεις στον ουρανό. Παρά το γεγονός ότι τα αντικείμενα αυτά έμοιαζαν με κομήτες, ο Messier ήξερε ότι αφού δεν μετακινούνται σε σχέση με τα άστρα του υπόβαθρου, δεν θα μπορούσαν να είναι οι ανεξερεύνητοι κομήτες που έψαχνε. Αυτά το αντικείμενα είναι πλέον γνωστά στη σύγχρονη αστρονομία και βρίσκονται ανάμεσα στα πιο λαμπερά και πιο εντυπωσιακά νεφελώματα, αστρικά σμήνη και γαλαξίες. Αντικείμενα στον κατάλογο του Messier αναφέρονται ακόμη από τον ‘’Messier αριθμό τους’’. Για παράδειγμα ο γαλαξίας της Ανδρομέδας είναι το 31ο αντικείμενο στην λίστα, γνωστό ως Μ31.
Neutrino - Νετρίνο : Ένα μικρό σωματίδιο που δεν έχει τέλος και θεωρείται ότι έχει πολύ μικρή μάζα. Τα νετρίνα δημιουργούνται με ενεργητικές συγκρούσεις μεταξύ των πυρηνικών σωματιδίων. Το Σύμπαν είναι γεμάτο από αυτά αλλά σπάνια μπορούν να συγκρουστούν με κάτι.
Neutron Star – Αστέρι νετρονίων : Η κατάρρευση του πυρήνα ενός τεράστιου άστρου που προέρχεται από μια έκρηξη supernova (τυπικά μάζα 1,4 φορές τη μάζα του ήλιου, ακτίνα περίπου 5 μίλια, πυκνότητα ενός νετρονίου). Σύμφωνα με τον αστρονόμο και συγγραφέα Frank Shu, ‘’Ένας κύβος-ζάχαρης από το υλικό ενός αστέρος-νετρονίου στη Γη θα ζύγιζε όσο ολόκληρη η ανθρωπότητα! Αυτό δείχνει ξανά πόσο μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας είναι κενό’’. Τα άστρα νετρονίων μπορούν να παρατηρηθούν ως pulsar.
Planet - Πλανήτης : Μια σφαιρική μπάλα πετρώματος ή και φυσικού αερίου που περιφέρεται γύρω από ένα αστέρι. Η Γη είναι ένας πλανήτης. Το ηλιακό μας σύστημα έχει εννέα πλανήτες. Αυτοί οι πλανήτες είναι κατά σειρά αυξανόμενης μέσης απόστασης από τον Ήλιο: Ερμής, Αφροδίτη, Γη, Άρης, Δίας, Κρόνος, Ουρανός, Ποσειδώνας και Πλούτωνας.
QSO – Quasi Stellar Αντικείμενα, επίσης Quasar : Τα QSO είναι αντικείμενα που με τη πρώτη ματιά φαίνονται σαν κανονικά αστέρια. Με μια πιο προσεκτική εξέταση ωστόσο, τα QSO έχουν πολύ μεγάλη μετατόπιση προς το ερυθρό (δηλαδή το έντονο φως που εκπέμπουν, μετατοπίζεται προς το ερυθρό άκρο του φάσματος). Αν και η ακριβής φύση τους είναι αμφιλεγόμενη, θεωρείται ότι είναι εξαιρετικά μακρινοί, ασυνήθιστοι, φωτεινοί πυρήνες των γαλαξιών. Αν είναι έτσι, τότε το φως που βλέπουμε από αυτούς θα είχε εκπεμφθεί, όταν το σύμπα ήταν ένα κλάσμα της σημερινής ηλικίας του.
Redshift – Μετατόπιση προς το ερυθρό : Όταν το φως που εκπέμπει ένα αντικείμενο μετατοπίζεται προς το ερυθρό άκρο του φάσματος, λέγεται ότι είναι ερυθρή μετατόπιση. Σε γενικές γραμμές, τα φωτόνια του φωτός που εκπέμπονται από μια πηγή ενέργειας και ανιχνεύονται από ένα παρατηρητή σε μια χαμηλότερη ενέργεια, είναι ερυθρή μετατόπιση. Συχνά η μετατόπιση προς το ερυθρό ενός αντικειμένου μπορεί να μετρηθεί με την εξέταση της ατομικής απορρόφησης ή εκπομπής στο φάσμα του. Τα Redshifts μπορεί να προκαλούνται από την κίνηση της πηγής μακριά από ένα παρατηρητή. Για μακρινά αντικείμενα, ερυθρές μετατοπίσεις μπορεί να προκληθούν από τη διαστολή του Σύμπαντος.
Reflection Nebula – Νεφέλωμα αντανάκλασης : Ένας τύπος νεφελώματος που λάμπει από το ανακλώμενο φως. Φωτεινά αστέρια κοντά σε νεφελώματα ανάκλασης εκπέμπουν φως στην περιοχή που ανακλάται από τη μεγάλη ποσότητα σκόνης εκεί. Το μέγεθος των κόκκων σκόνης προκαλεί το μπλε φως ώστε να αντανακλάται περισσότερο από ότι το κόκκινο φως, έτσι ώστε αυτές οι αντανακλάσεις συχνά εμφανίζονται σε μπλε χρώμα.
Solar Wind – Ηλιακός άνεμος : Ο άνεμος από τον Ήλιο. Πιο συγκεκριμένα τα σωματίδια, συνήθως ηλεκτρόνια και πρωτόνια, που εκπέμπονται μακριά από το στέμμα τοη Ήλιου. Ο ηλιακός άνεμος είναι εξαιρετικά αραιός και περιέχει μόνο μερικά γρήγορα κινούμενα σωματίδια ανά κυβικό εκατοστό. Η ακριβής γεωμετρία και έκταση του ηλιακού ανέμου δεν είναι γνωστή.
Star - Άστρο : Μια μπάλα κυρίως από αέριο υδρογόνο και ήλιο που λάμπει πολύ έντονα. Ο Ήλιος μας είναι ένα αστέρι, τόσο τεράστιο, που ο πυρήνας του είναι εξαιρετικά πυκνός και ζεστός. Στις υψηλές θερμοκρασίες του αστρικού πυρήνα, τα άτομα κινούνται τόσο γρήγορα που μερικές φορές κολλούν σε άλλα άτομα όταν συγκρούονται μαζί τους, σχηματίζοντας περισσότερο συμπαγή άτομα και απελευθερώνοντας μια μεγάλη ποσότητα ενέργειας. Αυτή η διαδικασία είναι γνωστή ως πυρηνική σύντηξη. Οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει ακόμη να χρησιμοποιούν την πυρηνική σύντηξη ως πηγή ενέργειας εδώ στη Γη, αλλά προσπαθούν!
Supernova - Σουπερνόβα : Η έκρηξη θανάτου ενός άστρου μεγάλης μάζας, με αποτέλεσμα την απότομη αύξηση της φωτεινότητας του που ακολουθείται από σταδιακή εξασθένιση. Στην αιχμή της παραγωγής φωτός, οι εκρήξεις σουπερνόβα μπορούν να επισκιάσουν ένα γαλαξία. Τα εξωτερικά στρώματα του εκρήγνυνται σε ένα ραδιενεργό νέφος. Αυτό το διαστελλόμενο νέφος, ορατό πολύ μετά την αρχική έκρηξη εξαφανίζεται σταδιακά και αποτελεί ένα κατάλοιπο υπερκαινοφανούς.
Ultraviolet - Υπεριώδης : Φως, το οποίο είναι τόσο μπλε, που οι άνθρωποι δεν μπορούν να το δουν. Μια ζώνη του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος μεταξύ του ορατού και του X-ray. Τα φωτόνια του υπεριώδους φωτός είναι πιο ενεργητικά από τα φωτόνια του ορατού φωτός.
White dwarf – Λευκός Νάνος : Ένα αστέρι που είναι το απομεινάρι του πυρήνα ενός άστρου, το οποίο έχει ολοκληρώσει την σύντηξη στον πυρήνα του. Ο Ήλιος μας θα γίνει ένας λευκός νάνος. Οι λευκοί νάνοι συνήθως αποτελούνται κυρίως από άνθρακα, έχουν περίπου την ακτίνα της Γης και δεν εξελίσσονται σημαντικά περαιτέρω.
X-Ray : Φως, το οποίο είναι τόσο μπλε, που οι άνθρωποι δεν μπορούν να το δουν. Τα φωτόνια των ακτίνων Χ είναι πιο ενεργητικά από τα φωτόνια στην υπεριώδη, αλλά είναι λιγότερο ενεργά από τα φωτόνια των ακτίνων-Γάμμα. Η Χ-ακτινοβολία μπορεί να περάσει μέσα από τον ανθρώπινο ιστό του δέρματος, αλλά σταματά στα πυκνά οστά. Αυτή η ιδιότητα καθιστά τις ακτίνες Χ πολύτιμες στη ιατρική.
Πηγή : Nasa
Πηγή : telescopeshop.gr
Αστρονομικοί, κοσμολογικοί και κβαντικοί όροι
Το παρόν νήμα έχει σκοπό να συγκεντρώσει μερικούς χρήσιμους όρους, μερικοί από τους οποίους έχουν βέβαια γνωστές μεταφράσεις, αλλά και να δώσει μερικές πληροφορίες για κάθε όρο. Όπου αναφέρεται κάποια νέα μονάδα, βάζω αστερίσκο, που σημαίνει ότι εξηγείται παρακάτω. Σχόλια, προσθήκες, κριτικές, διορθώσεις ευπρόσδεκτα.
AU, astronomic unit = α.μ., αστρονομική μονάδα. Είναι η μονάδα μέτρησης διαστήματος, ίση με περίπου 150 εκ. χιλιόμετρα, δηλαδή η μέση απόσταση Γης-Ήλιου (149.597.870.700 μέτρα). Προσοχή γιατί στα ελληνικά τα αρχικά είναι πεζά, όχι κεφαλαία, και χωρίζονται με τελείες. Υπάρχουν παραλλαγές στα αγγλικά βέβαια (a.u., u.a., ua, au) αλλά η συνήθης μορφή είναι με κεφαλαία, χωρίς τελείες.
Light year (ly) = έτος φωτός (ε.φ.). Η απόσταση που διανύει μια δέσμη φωτονίων σε ένα ιουλιανό έτος*, στο κενό*. Αυτή η απόσταση ορίζεται ως 9.460.730.472.580,8 χιλιόμετρα ή περίπου 9,46 τρισ. χιλιόμετρα.
Parsec (parallax second, pc) = παρσέκ (παράλλαξη* δεύτερου λεπτού της μοίρας). Απόσταση ίση με περίπου 3,26 έτη φωτός (30,84 τρισ. χιλιόμετρα). Χρησιμοποιείται για την μέτρηση αποστάσεων κοντινών -σε κοσμολογική κλίμακα- σωμάτων, που η παράλλαξή τους είναι μετρήσιμη.
Julian year = ιουλιανό έτος. Αστρονομικός ορισμός του έτους ως μονάδας χρόνου, ίσης με 365,25 ημέρες ακριβώς, όπου κάθε ημέρα έχει ακριβώς 86.400 δευτερόλεπτα ΜΣ*.
SI Second = δευτερόλεπτο ΜΣ (μετρικού συστήματος). Ισούται με 9.192.631.770 περιόδους ακτινοβολίας της μετάβασης μεταξύ των δύο υψηλότερων επιπέδων της θεμελιώδους κατάστασης του ατόμου του Καισίου-133 (προσωπικό ρεκόρ γενικών πτώσεων στην σειρά!)
Parallax = παράλλαξη. Η φαινόμενη μετατόπιση της προβολής ενός ουράνιου σώματος, στον ουράνιο θόλο της Γης. Μετριέται σε μοίρες και υποδιαιρέσεις της και είναι ενδεικτική της απόστασης ενός σώματος από την Γη.
Vacuum = κενό (συνηθέστερα "απόλυτο κενό"). Χώρος του χωροχρονικού συνεχούς, κενού από ύλη (εξιδανίκευση).
String theory (bosonic) = θεωρία χορδών (ή μποζονική θεωρία χορδών). Θεωρία βάσει της οποίας προβλέπεται ότι τα θεμελιώδη στοιχεία είναι μονοδιάστατες χορδές. Προσοχή γιατί σε πολλά εκλαϊκευμένα άρθρα και ντοκιμαντέρ, συχνά εννοείται η υπερσυμμετρική θεωρία χορδών, γνωστή και ως θεωρία υπερχορδών (supersymmetric string theory / superstring theory). Η διαφορά τους είναι ότι η θεωρία χορδών είναι μόνο μποζονική, ενώ η θεωρία υπερχορδών είναι και φερμιονική. Σημειωτέον ότι δεν πρόκειται για δύο μόνο θεωρίες αλλά για ομάδα θεωριών.
Tachyon = ταχυόνιο. Υποθετικό σωματίδιο που προβλέπεται από την μποζονική θεωρία χορδών, ταξιδεύει με ταχύτητα μεγαλύτερη του φωτός και έχει μιγαδική, φανταστική μάζα (που στον απλό παρατηρητή φαίνεται σαν κανονική μάζα).
Bradyon, tardyon, ittion = βραδυόνιο. Στην ουσία όλα τα σωματίδια που δεν είναι ταχυόνια ή φωτόνια (κινούνται με ταχύτητα μικρότερη από την ταχύτητα του φωτός).
Dark energy = σκοτεινή ενέργεια. Είναι η υποθετική μορφή ενέργειας που επιταχύνει την διαστολή του σύμπαντος, με τις δυο κυρίαρχες υποθετικές μορφές της να είναι η κοσμολογική σταθερά Λ, του Αϊνστάιν (cosmological constant Λ) και η Πεμπτουσία (quintessence). Η σκοτεινή ενέργεια αποτελεί περίπου το 73% της υλοενέργειας του παρατηρήσιμου σύμπαντος*.
Dark matter = σκοτεινή ύλη. Διάφορη της σκοτεινής ενέργειας, η σκοτεινή ύλη είναι παρατηρήσιμη μέσω της βαρυτικής επίδρασης στο παρατηρήσιμο σύμπαν. Εκτιμάται ότι αποτελεί το 84% της ύλης και το 23% της υλοενέργειας του παρατηρήσιμου σύμπαντος.
Dark fluid = σκοτεινό ρευστό (διάφορο της σκοτεινής ροής = dark flow). Εναλλακτική θεωρία που παντρεύει την σκοτεινή ύλη και την σκοτεινή ενέργεια, που δεν είναι τίποτα άλλο από προέκταση της θεωρίας της βαρύτητας, σε κοσμολογική κλίμακα. Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι οι παρατηρήσεις που οδηγούν στην υπόθεση της σκοτεινής ύλης και της σκοτεινής ενέργειας είναι προϊόν διαφορετικής συμπεριφοράς της βαρύτητας σε συμπαντική κλίμακα.
Observable universe = παρατηρήσιμο σύμπαν. Σε αντίθεση με τον ορισμό του σύμπαντος, το παρατηρήσιμο σύμπαν είναι το σύνολο του χωροχρόνου που μπορούμε να παρατηρήσουμε, ως απόρροια του ορίου της ταχύτητας του φωτός και της διαστολής του χωροχρόνου. Είναι ακόμη άγνωστο αν το παρατηρήσιμο σύμπαν ταυτίζεται με το υπαρκτό σύμπαν (που θεωρητικά μπορεί να είναι και άπειρο). Η διάμετρός του υπολογίζεται σε περίπου 29 δισ. παρσέκ (96 δισ. ε.φ.).
Galaxy = γαλαξίας. Σύνολο αστρικών συστημάτων που περιστρέφονται γύρω από ένα κοινό κέντρο βάρους.
Milky Way = Γαλαξίας (με γάμα κεφαλαίο). Ο γαλαξίας στον οποίο ανήκει ο Ήλιος.
Satellite galaxy (ή companion) = συνοδός γαλαξίας. Γαλαξίες που περιφέρονται γύρω από έναν μεγαλύτερο γαλαξία.
Binary galaxies = (δυαδικό) σύστημα γαλαξιών. Σύνολο γαλαξιών που περιφέρονται γύρω από το κοινό κέντρο βάρους τους (όχι απαραίτητα δυαδικό, σε εκλαϊκευμένες αναλύσεις αν και συνήθως αναφέρονται ως multiple galaxy systems ή interacting galaxy group).
Πηγή: hlexilogia.gr
ΑΓΓΛΟ-ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ
Αστρονομικό Γλωσσάρι
Aberration – Απόκλιση, Εκτροπή
Any optical defect and/or design error which causes any of the processed light to deviate from reaching the focal point, therefore reducing the quality of the image.
Κάθε οπτικό σφάλμα και / ή σχεδιαστικό / κατασκευαστικό λάθος που οφείλεται στην διαδικασία απόκλισης του φωτός από το σημείο εστίασης και επομένως ελαττώνει την ποιότητα της εικόνας.
Absolute Magnitude – Απόλυτη Μεγέθυνση
The apparent brightness a star would have if placed at a distance of 10 parsecs from the earth.
Η φαινόμενη φωτεινότητα ενός άστρου που θα είχε αν το τοποθετούσαμε σε απόσταση 10 parsecs από τη Γη.
Achromatic Lens – Αχρωματικοί Φακοί
A refractor lens, made of two or sometimes three separate lenses, which has the effect of bringing most of the viewed colours to a sharp focus, thus reducing chromatic aberration.
Οι διαθλαστικοί φακοί κατασκευάζονται από δύο και μερικές φορές τρεις διαχωρισμένους φακούς, που έχουν σαν αποτέλεσμα να δίνουν στα ορατά χρώματα ακριβή εστίαση, γι αυτό το λόγο ελαχιστοποιείται η χρωματική εκτροπή.
Alt-azimuth - Αλταζιμουθιακή
A simple mount that allows movement in altitude (up and down) and in azimuth (side to side).
Μια απλή βάση που επιτρέπει την κίνηση κατά σε ύψος (πάνω και κάτω) και σε αζιμούθιο (από μεριά σε μεριά).
Antireflection Coating – Στρώμα επικάλυψης για την αποφυγή της αντανάκλασης
A thin layer of film applied to an optical surface that reduces the loss of transmission of light.
Ένα λεπτό φιλμ στρώσης που εφαρμόζεται σε μια οπτική επιφάνεια που ελαχιστοποιεί την απώλεια από την μετάδοση του φωτός.
Aperture – Άνοιγμα / Διάφραγμα
The diameter of the primary mirror or lens.
Η διάμετρος του πρωτεύοντος κατόπτρου / καθρέφτη ή του φακού.
Asterism - Αστερισμός
A group of stars that appear to make an easily recognized shape, such as the "Big Dipper" or the "Coat hanger".
Μια ομάδα άστρων που φαίνεται να φτιάχνει ένα εύκολα αναγνωρίσιμο σχέδιο, όπως η Μεγάλη Άρκτος ή η Κρεμάστρα.
Barlow Lens – Φακοί Barlow
A "negative" lens which, when placed in front of the eyepiece, increases the focal length and magnification and decreases the field.
“Αρνητικοί” φακοί που όταν τοποθετηθούν μπροστά από το προσοφθάλμιο, μεγαλώνουν την εστιακή απόσταση και την μεγέθυνση και μειώνουν το πεδίο.
Catadioptric System – Καταδιοπτρικό Σύστημα
A system using both lens and mirror components to produce an image, allowing these telescopes to be more compact than other designs.
Το σύστημα που χρησιμοποιεί συνδυασμό φακών και κατόπτρων για να την παραγωγή εικόνας, επιτρέποντας σε αυτά τα τηλεσκόπια να είναι πιο συμπαγή από άλλες σχεδιάσεις.
Celestial Sphere – Ουράνια Σφαίρα / Ουράνιος Θόλος
An imaginary ball with the earth at its centre. All astronomical bodies, disregarding their true distance, are assigned a two-dimensional location on the surface of this ball.
Μια φανταστική σφαίρα που περικλείει τη Γη στο κέντρο της. Όλα τα αστρονομικά σώματα, παραβλέποντας την πραγματική τους απόσταση, προσδιορίζονται από δύο διαστάσεων τοποθεσίες πάνω στην επιφάνεια της σφαίρας.
Chromatic Aberration - Χρωματική Εκτροπή
The tendency of a lens to bend light of different colours by unequal amounts. It can produce nasty haloes around bright objects. A well-made achromatic lens reduces this problem.
Η τάση των φακών να αποκλίνουν το φως από διαφορετικά χρώματα προς ανόμοιες ποσότητες. Μπορεί να δημιουργήσουν άσχημη άλω γύρω από φωτεινά αντικείμενα. Ένας καλά κατασκευασμένος αχρωματικός φακός ελαττώνει το πρόβλημα.
Coated Optics – Επικαλυμμένα με στρώση Οπτικά
In lenses this is an antireflection coating. In mirrors a coating is applied that preserves the aluminum mirror surface.
Στους φακούς είναι ένα στρώμα επικάλυψης που αποτρέπει την αντανάκλαση. Στα κάτοπτρα χρησιμοποιείται για την προστασία της επαλουμινιουμένης επιφάνειας του καθρέφτη.
Collimation - Ευθυγράμμιση
The process of aligning all the elements of an optical system. Collimation is routinely needed in reflectors, often in Catadioptric systems but seldom in refractors.
Η διαδικασία της ευθυγράμμισης όλων των στοιχείων ενός οπτικού συστήματος. Η ευθυγράμμιση είναι υποχρεωτική συνήθως στα κατοπτρικά, συχνή στα καταδιοπτρικά και σπάνια στα διοπτρικά.
Declination - Απόκλιση
Similar to Latitude on the Earth's surface, it is the distance in degrees North or South of the Celestial Equator (the projection of the Earth's Equator onto the Celestial Sphere). The degrees can be sub-divided into minutes and seconds.
Αντίστοιχη με το γεωγραφικό πλάτος στην επιφάνεια της Γης, η απόκλιση είναι η απόσταση σε μοίρες Βόρεια και Νότια του Ουράνιου Ισημερινού (η προβολή του Γήινου Ισημερινού στην Ουράνια Σφαίρα). Οι μοίρες μπορεί να υποδιαιρούνται σε λεπτά και δευτερόλεπτα.
Deep Sky - Βαθύς Ουρανός
A name given by amateur astronomers to objects beyond our Sun and its planets.
Το όνομα έχει δοθεί από ερασιτέχνες αστρονόμους για τα αντικείμενα πέραν του Ήλιου μας και των πλανητών του.
Dew Cap – Κάλυμμα (καπάκι) Δρόσου
A tube extending forward from the front lens of a telescope. It prevents dew from forming on the lens as it cools down, and acts as a sunshade to reduce reflections during the day.
Το καπάκι του σωλήνα που εκτείνεται μπροστά από τους φακούς του τηλεσκοπίου. Προληπτικά για την αποφυγή δρόσου πάνω στους φακούς καθώς αυτοί ψύχονται, λειτουργεί και σαν τέντα σκιάς για να μειώσει την ανάκλαση κατά την ημέρα.
Diagonal - Διαγώνιος
A mirror or prism system which changes the angle and orientation of the light rays coming from the telescope to the eyepiece.
Ένα κάτοπτρο ή ένα πρίσμα που αλλάζει την γωνία και τον προσανατολισμό του φωτός από τις ακτίνες που έρχονται από το τηλεσκόπιο στο προσοφθάλμιο.
Double Star - Διπλό Άστρο
Two or more stars that appear very close in position. True double stars are in orbit about one another, while optical doubles simply seem close from our point of view.
Δύο ή περισσότερα άστρα τα οποία φαίνονται σε πολύ κοντινή θέση. Αληθινά διπλά άστρα είναι αυτά που περιστρέφονται το ένα γύρω από το άλλο , ενώ οπτικώς διπλά είναι αυτά που απλά φαίνονται κοντά από το σημείο που τα παρατηρούμε.
Eclipse – Έκλειψη
The blocking of one astronomical body by another as seen from the earth. The most common of these events are Solar and Lunar eclipses.
Η απόκρυψη ενός αστρονομικού σώματος από ένα άλλο καθώς το βλέπουμε από τη Γη. Το πιο σύνηθες γεγονός είναι η Ηλιακή και η Σεληνιακή έκλειψη.
Equatorial Mount – Ισημερινή Βάση / Στήριξη
A telescope mount with an axis parallel to the axis of the earth. This provides easy tracking of sky objects and for photography when combined with a clock drive.
Βάση τηλεσκοπίου με ένα από τους άξονές του παράλληλο με τον άξονα της Γης. Αυτή δίνει την δυνατότητα να ακολουθείται εύκολα ένα ουράνιο αντικείμενο και για φωτογράφηση όταν συνδυάζεται με αστροστάτη.
Exit Pupil – Έξοδος Κόρης Ματιού
This is the diameter of the beam of light from the eyepiece which reaches the pupil of the eye. It is usually expressed in mm, and determined by dividing the diameter of the primary (in mm) by the Magnification. Knowing this value and the diameter of your dilated pupil allows you to choose the eyepieces which will work best for you with a specific telescope.
Αυτή είναι η διάμετρος της δέσμης του φωτός από ένα προσοφθάλμιο που φτάνει στην κόρη του ματιού. Συνήθως εκφράζεται σε χιλιοστά (mm) και καθορίζεται από το πηλίκο της διαίρεσης της διαμέτρου (σε χιλιοστά) του πρωτεύοντος προς την μεγέθυνση. Γνωρίζοντας την τιμή και την διάμετρο της διευρυμένης κόρης του ματιού μας επιτρέπει να επιλέξουμε προσοφθάλμια που θα λειτουργούν καλύτερα για μας σε συνδυασμό με το συγκεκριμένο τηλεσκόπιο.
Eye Relief – Απόσταση / (Άνεση) Ματιού
The distance between the eyepiece lens and the position in which the eye must be placed to see through the telescope. Telescope users who wear eyeglasses while observing, appreciate the benefits of longer eye relief.
Η απόσταση μεταξύ του προσοφθάλμιου φακού και της θέσης στην οποία πρέπει να τοποθετηθεί το μάτι για να βλέπει μέσα από το τηλεσκόπιο. Οι χρήστες των τηλεσκοπίων που φορούν γυαλιά ενώ παρατηρούν εκτιμούν τα πλεονεκτήματα της μεγαλύτερης απόστασης.
Eyepiece - Προσοφθάλμιο
Also called an ocular. This is a small tube that contains the lenses needed to bring a telescope's focus to a final image in the eye. Telescopes usually come with at least two eyepieces: one for low power and a second for a higher power view.
Επίσης ονομάζεται και προσοφθάλμιος φακός. Είναι ένας μικρός σωλήνας που περιέχει τους φακούς που χρειάζονται για να μεταφέρουν από την εστία του τηλεσκοπίου την εικόνα τελικά στο μάτι. Τα τηλεσκόπια συνήθως παρέχονται με τουλάχιστον δύο προσοφθάλμια: ένα για μικρή μεγέθυνση και ένα δεύτερο για υψηλή.
Field of View – Πεδίο Θέασης
The maximum view angle of an optical instrument. The number, in degrees, supplied by the manufacturer is the Apparent Field of View. To find the True Field of View (also known as the Actual Field of View), divide the Apparent Field of View by the Magnification.
Η μέγιστη γωνία θέασης ενός οπτικού οργάνου. Ο αριθμός, σε μοίρες, που δίνεται από τον κατασκευαστή είναι το Φαινόμενο Πεδίο Θέασης. Για να βρούμε την τιμή του Πραγματικού Πεδίου Θέασης (επίσης γνωστό και σαν Αληθές Πεδίο Θέασης), διαιρούμε το Φαινόμενο Πεδίο προς τη μεγέθυνση.
Filter - Φίλτρο
This is usually a disk of coloured glass or film that sits in front of the telescope eyepiece or objective. It transmits only certain wavelengths of light while rejecting others. (It is important to remember that a Solar filter must always be placed in front of the objective.)
Συνήθως είναι ένας δίσκος με χρωματιστά γυαλιά ή ένα φιλμ το οποίο τοποθετείται μπροστά από το προσοφθάλμιο ή το αντικειμενικό. Μεταδίδει μόνο συγκεκριμένα μήκη κύματος του φωτός ενώ απορρίπτει τα άλλα. (Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το Ηλιακό φίλτρο πρέπει πάντα να τοποθετείται μπροστά από το αντικείμενο)
Finderscope – Ερευνητής / Σκόπευτρο
A low power telescope attached parallel to the main instrument which provides easy object locating and telescope aiming.
Ένα μικρής μεγέθυνσης τηλεσκόπιο τοποθετείται παράλληλα στο κύριο όργανο και επιτρέπει τον εύκολο εντοπισμό αντικειμένων και την σκόπευση του τηλεσκοπίου.
Focal Length – Εστιακό Μήκος / Εστιακή Απόσταση
The distance of the light path from the objective (primary lens or mirror) to the convergence of the beam. The convergent spot is called the Focus or Focal Point.
Η απόσταση της διαδρομής από τον αντικειμενικό (φακό ή κάτοπτρο) μέχρι τη σύγκλιση της δέσμης του φωτός. Το συγκλίνον σημείο ονομάζεται Εστία ή Σημείο Εστίασης.
Focal Ratio – Εστιακός Λόγος
This is found by dividing an optical system's Focal Length by its Aperture. The resulting value is sometimes called the system's "speed".
Βρίσκεται διαιρώντας την εστιακή απόσταση ενός οπτικού συστήματος προς την διάμετρο / άνοιγμα / διάφραγμα. Η προκύπτουσα τιμή μερικές φορές ονομάζεται “ταχύτητα / γρηγοράδα” του συστήματος.
Focuser - Εστιαστής
A device which brings the light rays in a telescope to a precise focus. Common designs include geared (rack-and-pinion), gearless (Crayford-style) and helical.
Συσκευή που φέρνει τις ακτίνες του φωτός του τηλεσκοπίου σε ακριβή εστίαση. Οι πιο συνήθεις κατασκευές συμπεριλαμβάνουν συνδυασμό γραναζιών (βάση και οδοντωτούς τροχούς), χωρίς γρανάζια (τύπος Crayford) και ελικοειδή.
Galactic Coordinates – Γαλακτικές Συντεταγμένες
A system of latitude and longitude defined by the plane of our galaxy rather than the equatorial system (RA and DEC) based on the celestial equator. Coordinates can also be specified locally, for example by Altitude and Azimuth.
Σύστημα γεωγραφικού μήκους και πλάτους που προσδιορίζεται από το επίπεδο του Γαλαξία μας καλλίτερα απ΄ ότι το ισημερινό σύστημα (Ορθής Αναφοράς και Απόκλισης) βασισμένο στον ουράνιο ισημερινό Οι συντεταγμένες μπορεί επίσης να προσδιοριστούν τοπικά, όπως για παράδειγμα από το ύψος και το αζιμούθιο.
Globular Cluster - Σφαιρικό Σμήνος
A very old, large, dense cluster of stars, bound by gravity. Many form spherical clouds around galaxies. Our galaxy is surrounded by at least 130 globular clusters.
Ένα πολύ παλιό, μεγάλης πυκνότητας σμήνος άστρων δεσμευμένο από την βαρύτητα. Μεγάλος σχηματισμός σφαιρικών νεφών γύρω από γαλαξίες. Ο Γαλαξίας μας περιβάλλεται από τουλάχιστον 130 σφαιρικά σμήνη.
Lens - Φακοί
A transparent optical element consisting of one or more pieces of glass. A lens has curved surfaces that bring distant light to a focus.
Ένα διάφανο οπτικά στοιχείο περιέχει ένα ή περισσότερα κομμάτια από γυαλί. Ο φακός έχει στρογγυλεμένες επιφάνειες που του επιτρέπουν να φέρνει το απομακρυσμένο φως
στην εστία.
Magnifying Power – Μεγεθυντική Δύναμη / Ισχύς
The amount by which a system increases the apparent size of objects. Magnification is determined by dividing the Focal Length of the telescope by the Focal Length of the eyepiece.
Το ποσό με το οποίο ένα σύστημα αυξάνει την φαινόμενη διάσταση ενός αντικειμένου. Η μεγέθυνση προσδιορίζεται από το πηλίκο της διαίρεσης της Εστιακής Απόστασης του τηλεσκοπίου προς του προσοφθαλμίου.
Meteor – Μετέωρο / Διάττων
The bright flash of light seen when a piece of material from space (a meteoroid) burns up in the earth's atmosphere. A piece of this material which reaches the ground, is called a meteorite.
Η φωτεινή λάμψη φωτός που φαίνεται όταν ένα κομμάτι υλικού από το διάστημα (μετεωροειδές) καίγεται κατά την είσοδό του στη Γήινη ατμόσφαιρα. Το τμήμα του υλικού που φτάνει στο έδαφος λέγεται μετεωρίτης.
Mirror – Κάτοπτρο / Καθρέφτης
In a telescope, it is a highly polished surface made to reflect light. Primary mirrors are usually made spherical or paraboloidal (parabolic) to focus the light rays.
Στα τηλεσκόπια, είναι μια πολύ γυαλισμένη επιφάνεια που είναι κατασκευασμένη για να ανακλα το φως. Τα πρωτεύοντα κάτοπτρα συνήθως είναι σφαιρικά ή παραβολικά για να εστιάζουν τις ακτίνες του φωτός.
Nebula - Νεφέλωμα
A cloudy object composed of gas and dust which glows with its own light is called an emission nebula while one illuminated by the starlight of nearby bright stars is a reflection nebula. A cloud of dust which blocks light from star fields or bright nebulae beyond it is a dark nebula.
Ένα συννεφώδες αντικείμενο που συνδυάζει αέρια και σκόνη που λαμπυρίζει από το δικό του φως ονομάζεται νεφέλωμα εκπομπής ενώ ένα φωτισμένο από αστρικό φως που προέρχεται από άστρα της περιοχής ή από μακριά φωτεινά νεφελώματα ονομάζεται σκοτεινό νεφέλωμα.
Objective – Αντικειμενικός Φακός
The primary or largest element in an optical system; sometimes called the "fixed optics."
Το κύριο από το μεγαλύτερο στοιχείο ενός οπτικού συστήματος, το οποίο μερικές φορές ονομάζεται και “σταθερό οπτικό”
Open Cluster – Ανοικτό Σμήνος
A group of stars, normally resolvable, which are bound together gravitationally. They are usually about the same age, having being born together from a collapsing nebula.
Μια ομάδα αστεριών, συνήθως ευδιάκριτα, που δεσμεύονται μεταξύ τους από την βαρυτική δύναμη. Συνήθως είναι της ίδιας ηλικίας, έχοντας γεννηθεί μαζί από την κατάρρευση ενός νεφελώματος.
Optical Tube Assembly – Συναρμολόγηση Οπτικού Σωλήνα
The housing and optical train of a telescope; not including the mount, diagonal, eyepiece or accessories.
Η τοποθέτηση και η αλληλουχία της διάταξης των οπτικών του τηλεσκοπίου που δεν συμπεριλαμβάνει την βάση, τα προσοφθάλμια και τα συμπληρωματικά εξαρτήματα.
Parabolic Mirror – Παραβολικό Κάτοπτρο / Καθρέφτης
A parabolic or more accurately a "paraboloidal" mirror, is ground to a shape which brings all incoming light rays to a perfect focus, on axis.
Το παραβολικό ή ακριβέστερα παραβολοειδές κάτοπτρο βασίζεται σε διαμόρφωση που φέρνει όλες τις εισερχόμενες ακτίνες του φωτός σε μια τέλεια εστία πάνω στον άξονα.
Planetary Nebula – Πλανητικό Νεφέλωμα
A circular or oblong region of gas that has been thrown off by a central star. Its name comes from its apparent similarity to the disk of a planet seen in a very small telescope.
Μια κυκλική ή επιμήκης περιοχή αερίων τα οποία έχουν “πεταχτεί” από ένα κεντρικό άστρο. Το όνομά τους έρχεται από την φαινομενική ομοιότητα με τον δίσκο των πλανητών που φαίνεται μέσα από πολύ μικρά τηλεσκόπια.
Polar Axis – Πολικός Άξονας
A telescope mount's axis that is parallel with the earth's axis. With a drive motor, the motion of stars due to the earth's movement can be counteracted so that they remain in the field.
Ο άξονας της βάσης του τηλεσκοπίου που είναι παράλληλος με τον άξονα της Γης. Με ένα αστροστάτη η κίνηση των άστρων που οφείλεται στην κίνηση της Γης, μπορεί να ισοσταθμιστεί έτσι ώστε να παραμένει το άστρο στο πεδίο.
Power – Δύναμη / Ισχύς
See Magnifying Power.
Βλέπε Ισχύς Μεγέθυνσης
Prime Focus – Κύρια Εστία
The focal point of the objective mirror or lens.
Το εστιακό σημείο του πρωτεύοντος κατόπτρου ή του φακού.
Resolution - Ανάλυση
The ability of an optical system to reveal details.
Η ικανότητα ενός οπτικού συστήματος στην αποκάλυψη λεπτομερειών.
Resolving Power – Διακριτική / Διαχωριστική Ικανότητα
The ability of a telescope to separate closely positioned points.
Η ικανότητα του τηλεσκοπίου να διαχωρίζει πολύ κοντινά μεταξύ τους αντικείμενα
Right Ascension – Ορθή Αναφορά
Similar to but not the same as Latitude on the Earth's surface. It is the position eastwards from the Vernal Equinox, in 24 one-hour units. The hours can be sub-divided into minutes and seconds.
Παρεμφερής αλλά όχι ίδια με το γεωγραφικό πλάτος της επιφάνειας στη Γη. Είναι η θέση ανατολικότερα από την εαρινή ισημερία, σε 24ωρες μονάδες μέτρησης. Οι ώρες μπορούν να υποδιαιρεθούν σε λεπτά και σε δευτερόλεπτα.
Setting Circles – Κύκλοι Κατεύθυνσης
Circular scales attached to the telescope. They are marked off in degrees of Declination and hours of Right Ascension. Together, the circles allow the position of a known object to be found by setting the dials to the equatorial coordinates.
Κυκλικές βαθμονομημένες κλίμακες είναι τοποθετημένες στα τηλεσκόπια. Είναι σημειωμένες σε μοίρες της απόκλισης και σε ώρες της ορθής αναφοράς. Ο συνδυασμός των κυκλικών δίσκων επιτρέπει την τοποθέτηση των ισημερινών συντεταγμένων ενός αντικειμένου με σκοπό την ανεύρεση του.
Spherical Aberration – Σφαιρική Εκτροπή
A blurring of the image caused by the inability of a spherical mirror to focus all light from infinity to one focal point. Light rays from the edge of the spherical mirror focus to different points than those from the centre.
Η μη καθαρότητα του ειδώλου που οφείλεται στην αδυναμία ενός σφαιρικού καθρέφτη να εστιάσει όλο το φως σε ένα εστιακό σημείο. Οι ακτίνες του φωτός από την άκρη ενός σφαιρικού καθρέφτη εστιάζονται σε διαφορετικά σημεία παρά κοντά στο κέντρο.
Star Cluster – Σμήνος Άστρων
A group of stars that travel together through space. See Globular Cluster and Open Cluster.
Ομάδα από άστρα που ταξιδεύουν μαζί μέσα στο διάστημα. Δείτε επίσης Σφαιρικά και Ανοικτά Σμήνη.
True Field – Αληθές Πεδίο
How much sky, in angular measure, is available at the eyepiece. It is contrasted with Apparent Field, which measures the field of the eyepiece alone.
Πόσο πολύ ουρανό, μετρούμενο σε μοίρες, είναι διαθέσιμο στο προσοφθάλμιο. Αντιπαραβάλλεται με το Φαινόμενο Πεδίο, το οποίο μετράει το πεδίο του προσοφθαλμίου αποκλειστικά.
Widefield Eyepiece – Προσοφθάλμιο Ευρέως Πεδίου
An eyepiece with an Apparent field of more than 50 degrees.
Το προσοφθάλμιο που έχει Φαινόμενο Πεδίο μεγαλύτερο των 50 μοιρών.
Zenith - Ζενίθ
The point in the sky directly overhead.
Το σημείο του ουρανού ακριβώς από πάνω μας.
Zoom Lens – Φακός Μεταβλητής Εστίας
An optical system which provides a variable focal length.
Το οπτικό σύστημα που επιτρέπει μεταβλητή εστιακή απόσταση.
