Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης) Δευτέρα, 17 Σεπτεμβρίου Αξίζει να δείτε την Αφροδίτη με κιάλια, έτσι ώστε στο ίδιο πεδίο να δείτε   και το αστρικό σμήνος της Κυψέλης (Μ44) στον Καρκίνο. Παρά  το γεγονός ότι ο πλανήτης πέρασε  νότια του σμήνους μια-δυο  μέρες πριν, σήμερα το πρωί η Αφροδίτη βρίσκεται 5° ακριβώς  κάτω από την Κυψέλη για τους παρατηρητές στα μέσα  βόρεια γεωγραφικά πλάτη. Ένα τηλεσκόπιο αποκαλύπτει τον,  18 λεπτών διαμέτρου, δίσκο της, ο οποίος εμφανίζεται φωτισμένος  σχεδόν κατά τα δύο τρίτα. Καθώς το καλοκαίρι ετοιμάζεται να δώσει τη θέση του στο φθινόπωρο  (στην ισημερία στις 22 Σεπτεμβρίου), ο Βέγας ετοιμάζεται να δώσει  τη θέση του στον Ντενέμπ ως το φωτεινό αστέρι στο ζενίθ λίγο  μετά τις 10 μμ. Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό  μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:59 π.μ. της Τρίτης. Τρίτη, 18 Σεπτεμβρίου Παρατηρήστε τη σελήνη να περνά από τον Κρόνο, τον Άρη  και τον Αντάρη, απόψε και τις επόμενες δύο νύχτες, από 18 έως 20 Σεπτεμβρίου.                                     Η σελήνη φθάνει σε περίγειο, στο πιο κοντινό σημείο της τροχιάς της  γύρω από τη Γη, στις 5:50 π.μ. της Τετάρτης, 365.752 χιλιόμετρα μακριά. Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό  μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:46 π.μ. της Τετάρτης. Τετάρτη, 19 Σεπτεμβρίου Η ημισέληνος βρίσκεται 10° με 15° ψηλά, 45 λεπτά μετά  το ηλιοβασίλεμα. Ο Άρης είναι λίγο περισσότερο από 2° πάνω  και στα αριστερά της σελήνης. Αν και ο κόκκινος πλανήτης έχει  μέγεθος 1,2, εντοπίζεται ευκολότερα από τον Κρόνο επειδή  βρίσκεται ψηλότερα και σε σκοτεινότερο ουρανό. Για τμήματα  της κεντρικής και νότιας Νότιας Αμερικής, η σελήνη κρύβει  τον πλανήτη (απόκρυψη) πριν τη δύση του ήλιου. Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό  μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:37 π.μ. της Πέμπτης. Πέμπτη, 20 Σεπτεμβρίου Ο Δίας ανατέλλει λίγο μετά τις 10 μ.μ. και εμφανίζεται ψηλά  στον νότο καθώς αρχίζει το λυκόφως. Λάμποντας με μέγεθος -2,5,  ο γίγαντας πλανήτης κατατάσσεται ως το δεύτερο πιο λαμπρό  σημείο φωτός στον ουρανό μετά από την Αφροδίτη, η οποία ανατέλλει  περίπου στις 3 π.μ. Με τηλεσκόπιο, ο δίσκος του Δία  εκτείνεται στις 42" και δείχνει μεγάλη λεπτομέρεια στην ατμόσφαιρά του. Παρασκευή, 21 Σεπτεμβρίου Παρά το γεγονός ότι το φθινόπωρο επίσημα αρχίζει με την αυριανή  ισημερία, το θερινό τρίγωνο παραμένει εμφανές στον βραδινό ουρανό. Κοιτάξτε ψηλά στα δυτικά αφού πέσει το σκοτάδι και τα μάτια σας  θα πέσουν στο λαμπρό αστέρι Βέγα στον αστερισμό της Λύρας  (την άρπα). Με μέγεθος 0,0, ο Βέγας είναι το πιο λαμπρό μέλος  του τριγώνου. Το δεύτερο φωτεινότερο αστέρι, μεγέθους 0,8, ο Αλτάιρ  στον Αετό, βρίσκεται περίπου 35° νοτιοανατολικά του Βέγα.  Το αμυδρότερο μέλος του αστερισμού, με μέγεθος 1,3, ο Ντενέμπ  του Κύκνου,  βρίσκεται περίπου 25° ανατολικά-βορειοανατολικά  από τον Βέγα. Για τους παρατηρητές στα μέσα βόρεια γεωγραφικά  πλάτη, ο Ντενέμπ περνά από το ζενίθ περίπου στις 9:30 μ.μ.,  γύρω στη μία ώρα μετά το λυκόφως. Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό  μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:15 π.μ. του Σαββάτου. Σάββατο, 22 Σεπτεμβρίου Πρώτο τέταρτο της σελήνης στις 10:42 μ.μ. Με τις ημέρες να μικραίνουν όλο και περισσότερο και τα παιδιά  να αρχίζουν το σχολείο, δεν θα πρέπει να προκαλεί έκπληξη  το γεγονός ότι η βασιλεία του καλοκαιριού στο βόρειο ημισφαίριο  έχει σχεδόν τελειώσει. Η θερμότερη εποχή φτάνει επίσημα σε λήξη  στις 5:50 μ.μ., όταν φθάνει στην Γη η φθινοπωρινή ισημερία.  Αυτό σηματοδοτεί τη στιγμή που ο ήλιος διασχίζει τον ουράνιο  ισημερινό ταξιδεύοντας νότια. Σήμερα, το αστέρι μας ανατέλλει  ακριβώς από την ανατολή και δύει ακριβώς στη δύση. Αν ο ήλιος  ήταν ένα σημείο φωτός και η Γη δεν είχε ατμόσφαιρα, παντού  θα είχαμε 12 ώρες ημέρα και 12 ώρες νύχτα.  Όμως, ο αέρας  και το μετρήσιμο μέγεθος του ήλιου κάνουν τη σημερινή ημέρα  να είναι λίγα λεπτά της ώρας μεγαλύτερη από 12 ώρες. Η μικρή σκιά της Ιούς διασχίζει τον δίσκο του Δία από τις   5:53 π.μ. και μετά. Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό  μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:07 π.μ. της Κυριακής. Κυριακή, 23 Σεπτεμβρίου Ο Ουρανός φθάνει σε αντίθεση και σε μέγιστη λαμπρότητα  την επόμενη εβδομάδα, αλλά είναι αρκετά εύκολο να τον  εντοπίσουμε απόψε. Ο μακρινός πλανήτης λάμπει με μέγεθος 5,7,  στα σύνορα μεταξύ Ιχθύων και Κήτους. Αυτή η περιοχή ανεβαίνει  ψηλά στα νοτιοανατολικά από αργά το βράδυ και εμφανίζεται  ψηλότερα στο νότο περίπου στις 1 π.μ. Αν και μπορείτε να δείτε  τον πλανήτη με γυμνό μάτι σε έναν σκοτεινό ουρανό, με κιάλια  ή τηλεσκόπιο θα είναι πολύ ευκολότερα. Απόψε είναι μια καλή νύχτα  για να αναζητήσετε τον Ουρανό γιατί βρίσκεται μόλις 1,4" νοτιοδυτικά  από το εξίσου λαμπρό αστέρι 44 των Ιχθύων. Τα δύο θα μοιάζουν  με ένα φωτεινό διπλό αστέρι όταν προσπαθήσετε να τα δείτε μέσα   στο οπτικό πεδίο ενός προσοφθαλμίου του τηλεσκοπίου. Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό  μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:64 π.μ. της Δευτέρας. Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος;  Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια  τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε  και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια  ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο  εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο  The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης). Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει  τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer  λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς  να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα  να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες  κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει  χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια."  Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."          Η ερυθρά κηλίδα του Δία είχε περάσει από τον κεντρικό μεσημβρινό      του δίσκου του πλανήτη όταν ο Sean Walker πήρε αυτή την εικόνα      το πρωί της 13ης Σεπτεμβρίου. Προσέξτε την Μικρά ερυθρά κηλίδα      νότια από την Μεγάλη ερυθρά κηλίδα. Το τηλεσκόπιο ήταν ένα     12,5 ιντσών νευτώνειο και η βίντεο κάμερα η DMK 21AU618. Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας;  Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία  (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε  τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό  μας σύστημα και πέρα από αυτό). ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα,  επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com. Ο Ερμής έχει χαθεί στο φως της δύσης του ήλιου. Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,2, στον Καρκίνο) ανατέλλει  όταν είναι ακόμα  σκοτεινά, περίπου στις 3 π.μ., και εμφανίζεται πάνω  από τον ανατολικό βορειοανατολικό ορίζοντα τουλάχιστον  δύο ώρες πριν το χάραμα.  Πριν την ανατολή του ήλιου είναι ψηλά στα ανατολικά.  Με κιάλια θα βρείτε το ανοιχτό σμήνος της Κυψέλης περίπου  10° (στις 22 Σεπτεμβρίου)  πάνω από την Αφροδίτη. Ο Δίας (μέγεθος -2,4, στον Ταύρο) βρίσκεται στα  ανατολικά-βορειοανατολικά περίπου στις 11 μ.μ.  Παρατηρήστε τον Αλντεμπαράν, αρκετά αμυδρότερο, 8°  στα δεξιά του Δία και τον   βήτα του Ταύρου λίγο πιο μακριά στα αριστερά του Δία.  Στο λυκαυγές,  αυτή η γραμμή με τα τρία «άστρα» βρίσκεται πολύ ψηλά στο νότο. Ο Άρης και ο Κρόνος (μεγέθη  +1,2 και +0,8, αντίστοιχα) είναι χαμηλά   στα νοτιοδυτικά και δυτικά-νοτιοδυτικά, αντίστοιχα, μετά το ηλιοβασίλεμα.  Ο Άρης φαίνεται ότι απομακρύνεται από τον Κρόνο, απόσταση  που φτάνει τις 20°. Κοιτάξτε κάτω στα αριστερά και αρκετά μακριά   από τον Αρκτούρο. Ο Άρης, στο τέλος της εβδομάδας   είναι μόλις  2 ½ μοίρες κάτω από τον α του Ζυγού, ένα  ωραίο διπλό αστέρι.   Στις 18 και 19, η σελήνη περνάει κοντά και κάτω από τον Κρόνο  και τον Άρη, αντίστοιχα. Ο Ουρανός (μέγεθος 5,7, στα σύνορα του Κήτους με τους Ιχθείς)  και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,8, στον Υδροχόο) είναι σε καλό  ύψος στα νοτιοανατολικά τα μεσάνυχτα. Δείτε χάρτες εύρεσης  του Ουρανού και του Ποσειδώνα για το 2012,  εδώ: http://www.skyandtelescope.com/observin

www.astronomy.gr Επιλέγει η Κωνσταντίνα Βλαχοπούλου