Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 19 Μαρτίου

• Ο Λέοντας είναι ένας πολύ πλούσιος σε γαλαξίες αστερισμός, που αν ο παρατηρητής αφιερώσει χρόνο με ένα καλό τηλεσκόπιο (έχοντας προσοφθάλμιο χαμηλής ισχύος) ή με ένα δυνατό ζευγάρι κιάλια, σίγουρα θα ανταμειφθεί καλά από την πλειάδα  και ποικιλία γαλαξιών που θα δει. Για παράδειγμα, μέσα στο πεδίο ενός προσοφθαλμίου χαμηλής μεγέθυνσης βρίσκονται τρεις γαλαξίες, ο M65 (NGC3623), ο M66 (NGC3527) και ο NGC3628. Αυτό το τρίδυμο σύστημα γαλαξιών βρίσκεται περίπου 21 μοίρες νότια-νοτιοανατολικά του αστέρα θ του Λέοντα, περίπου στην μισή απόσταση ανάμεσα από αυτό το αστέρι και τον 78 του Λέοντα.  Θα μπορέσετε να δείτε με ένα καλό ζευγάρι κιάλια τον Μ65 και τον Μ66, κάτω από έναν καθαρό και σκοτεινό ουρανό. Με μέγεθος 9,7, ο Μ66 είναι ο πιο φωτεινός από τους δύο, ενώ ο Μ65 είναι κάπως πιο αμυδρός με μέγεθος 10,2. Και οι δύο αυτοί γαλαξίες που ανακαλύφθηκαν από τον Pierre Mechain το 1780, βρίσκονται σε απόσταση 30 εκατομμυρίων ετών φωτός. Η διάμετρος του Μ65 είναι 65.000 έτη φωτός και αυτή του Μ66 είναι 50.000 έτη φωτός.

Φωτογραφία: REU program/NOAO/AURA/NSF

Τρίτη, 20 Μαρτίου

• Εαρινή Ισημερία στις 7:14 π.μ. Ο ήλιος τέμνει τον ισημερινό στο ταξίδι του προς βορά για αυτό το έτος. Η άνοιξη αρχίζει στο βόρειο ημισφαίριο και το φθινόπωρο στο νότιο ημισφαίριο. Τα σημεία ανατολής και δύσης του ήλιου σήμερα αντιστοιχούν στα αντίστοιχα γεωγραφικά σημεία της ανατολής και δύσης.. Αν ο Ήλιος ήταν ένα σημείο φωτός και η  Γη δεν είχε ατμόσφαιρα, θα είχαμε 12 ώρες φως και 12 ώρες σκοτάδι. Όμως, η ατμόσφαιρα και το πεπερασμένο μέγεθος του άστρου μας κάνουν την ημέρα σήμερα κατά λίγα λεπτά μεγαλύτερη από 12 ώρες.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:23 μ.μ. 

Τετάρτη, 21 Μαρτίου

• Ο κομήτης  C/2009 P1 (Garradd) είχε μέγεθος περίπου 7 όταν ταξίδευε μέσα στον αστερισμό του Ηρακλή τον περασμένο Οκτώβριο. Ψάξτε για τον κομήτη αυτή την εβδομάδα στα αστέρια της Μεγάλης Άρκτου.
  
  
  
  
  Η φωτογραφία είναι του  Chris Schur

• Θα μπορέσετε να εντοπίσετε τον κομήτη Garradd στα νοτιοδυτικά. Αν και αυτό το μέρος του ουρανού δεν δύει ποτέ από τα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη, ο κομήτης θα φαίνεται καλύτερα περίπου τα μεσάνυχτα. Απόψε και αύριο το βράδυ, ο κομήτης βρίσκεται περίπου ανάμεσα στον Ντούμπ ( α της Μεγάλης Άρκτου), άστρο 2ου μεγέθους και στον 7ου μεγέθους γαλαξία Μ81. Χρησιμοποιήστε κιάλια ή τηλεσκόπιο για να εντοπίσετε τον κομήτη.

• Ο Ερμής φθάνει σε κατώτερη σύνοδο, περνώντας ανάμεσα στον Ήλιο και τη Γη, στις 9 μ.μ. Ο πιο εσωτερικός πλανήτης θα φαίνεται ξανά στα μέσα Απριλίου.

Πέμπτη, 22 Μαρτίου

• Νέα σελήνη στις 4:37 μ.μ. Στην φάση της αυτή, η σελήνη είναι ανάμεσα στον Ήλιο και τη Γη, πράγμα που την κάνει αόρατη εξαιτίας της λάμψης του Ήλιου.

• Αυτή είναι η εποχή του χρόνου που νωρίς  το βράδυ φαίνεται καλύτερα ο πλούσιος γαλαξίας στην Πρύμνη, κάτω και στα αριστερά του Μεγάλου Κυνός.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 9:03 μ.μ. 

Παρασκευή, 23 Μαρτίου

• Κοιτάξτε χαμηλά στα δυτικά περίπου μισή ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα, κάτω από την Αφροδίτη και τον  Δία και λίγο στα δεξιά τους, την πολύ λεπτή ημισέληνο, νωρίς στο λυκόφως.

Σάββατο, 24 Μαρτίου

• Τώρα που ο ενθουσιασμός για τη σύνοδο Αφροδίτης-Δία έχει περάσει, αξίζει να ξοδέψετε χρόνο παρατήρησης μόνο της Αφροδίτης. Ο πλανήτης λάμπει στο δυτικό ουρανό καθώς πέφτει το σκοτάδι, με μέγεθος -4,5, το πιο φωτεινό σημείο φωτός στο νυχτερινό ουρανό.  Η Αφροδίτη ξεπροβάλλει  μισή ώρα μετά τη δύση του ηλίου και παραμένει στον ουρανό μέχρι τις 11μ.μ. Με τηλεσκόπιο, θα δείτε μία διάμετρο δίσκου 23" που είναι φωτισμένη λίγο περισσότερο από το ήμισυ.

• Ο Ουρανός είναι σε σύνοδο με τον ήλιο σήμερα. Από την θέση ενός επίγειου παρατηρητή, αυτό σημαίνει ότι ο μακρινός πλανήτης βρίσκεται πίσω από τον Ήλιο και δεν φαίνεται στον ουρανό. Ο πλανήτης θα επιστρέψει στον πρωινό ουρανό τον Απρίλιο.

• Η Αφροδίτη, ο Δίας και η ημισέληνος σχηματίζουν μια τεθλασμένη γραμμή στα δυτικά καθώς χάνεται το λυκόφως. Καθώς βαθαίνει το σκοτάδι, δείτε πάνω από την Αφροδίτη τις Πλειάδες

Κυριακή, 25 Μαρτίου

• Η ημισέληνος περνάει μόλις 3° από τον Δία αυτό το βράδυ. Η θέα με γυμνό μάτι ή με κιάλια είναι καταπληκτική. Αξίζει να δείτε τον γιγαντιαίο πλανήτη και με τηλεσκόπιο. Ο Δίας εκτείνεται στα 34" σε διάμετρο και κάτω από καλές συνθήκες, θα μπορέσετε να δείτε παράλληλες γραμμές από σκοτεινές και φωτεινές ζώνες ή κάποιες άλλες λεπτομέρειες στην ατμόσφαιρα του πλανήτη που αλλάζει διαρκώς. 
  
  
• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:34 μ.μ. 

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."
  

Η Αφροδίτη σε πέντε χρώματα. Με ένα κατοπτρικό τηλεσκόπιο 12,5 ιντσών, και με μεγάλη γκάμα φίλτρων, από το υπεριώδες μέχρι το σχεδόν υπέρυθρο, ο Sean Walker κατέγραψε αυτές τις εικόνες της Αφροδίτης κοντά στο ηλιοβασίλεμα της 11ης Μαρτίου.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  
  

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

•  Ο Ερμής χάνεται στη λάμψη του ηλιοβασιλέματος. Η επόμενη φορά που θα κάνει μια καλή βραδινή εμφάνιση θα είναι στο δεύτερο μισό του Ιουνίου.

• Η Αφροδίτη και ο Δίας (μέγεθος -4,4 και -2,1, αντίστοιχα), αν και η μεταξύ τους απόσταση μεγαλώνει καθημερινά, παραμένουν ένα συναρπαστικό ζευγάρι στον δυτικό ουρανό. Η Αφροδίτη παραμένει στο ίδιο ύψος, ενώ ο Δίας απομακρύνεται και ολοένα χαμηλώνει σε ύψος.
  Με τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη είναι ένας λευκός δίσκος, 22” σε διάμετρο. Η φαινόμενη διάμετρος του Δία είναι 33 δευτερόλεπτα του τόξου.
  

• Ο Άρης (με μέγεθος -1, στον Λέοντα) είναι ψηλά στο νότο μετά τα μεσάνυχτα. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης έχει 13,6 δευτερόλεπτα του τόξου σε φαινόμενη διάμετρο.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,3, στη Παρθένο) λάμπει στα νότια πριν τις 3 π.μ. Ανατέλλει μετά τις 9 μ.μ. Ο Στάχυς τρεμοσβήνει 6° στα δεξιά του. Ο λαμπρότερος Αρκτούρος φέγγει αρκετά πιο μακριά πάνω και στα αριστερά του Κρόνου και του Στάχυ. Με τηλεσκόπιο, οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν μια καλή κλίση 14,5° ως προς εμάς. Δεν έχουν φανεί τόσο ανοιχτοί από το 2007. Ο πλανήτης θα βρεθεί σε αντίθεση στα μέσα Απριλίου. 

• Ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας έχουν χαθεί στη λάμψη του ήλιου.

© 2001-2011 'ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης'

www.astronomy.gr