Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 2 Ιανουαρίου

• Η Σελήνη, σε αύξουσα φάση, περνά περίπου 5 ° βόρεια του Δία απόψε. Και οι δύο παραμένουν ένα «ζευγάρι» στον ουρανό από τις ώρες του λυκόφωτος μέχρι και μετά τα μεσάνυχτα. Τα αντικείμενα εμφανίζονται περίπου στα δύο τρίτα της απόστασης προς το ζενίθ στο νότιο ουρανό στις 7 μ.μ. Όταν παρατηρήσουμε με τηλεσκόπιο, ο Δίας εκτείνεται στα 43" στον ισημερινό του και στα 40" από πόλο σε πόλο, μια διαφορά που διακρίνεται εύκολα ακόμη και με μικρά τηλεσκόπια. Ψάξτε για μια εναλλασσόμενη σειρά από σκούρες και ανοιχτόχρωμες ζώνες καθώς και μικρές λεπτομέρειες στην δυναμική ατμόσφαιρα του πλανήτη.

• Η Σελήνη φτάνει στο απόγειό της, το πλέον απομακρυσμένο σημείο της τροχιάς της γύρω από τη Γη, στις 10:20 μ.μ. Βρίσκεται 404.578 χιλιόμετρα από το κέντρο της Γης και μοιάζει λίγο μικρότερη από το κανονικό, καθώς βρίσκεται ψηλά στο νότο όταν πέσει το σκοτάδι.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:30 μετά τα μεσάνυχτα. 

Τρίτη, 3 Ιανουαρίου

• Ο Δίας λάμπει κάτω και δεξιά της Σελήνης. 

• Περίπου στις 11 μ.μ., μπορείτε να βρείτε τον Άρη μόλις πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα. Ο κόκκινος πλανήτης σκαρφαλώνει ολοένα και ψηλότερα τις πρώτες πρωινές ώρες, φθάνοντας σε μέγιστο ύψος στο νότο γύρω στις 5 π.μ. Ο Άρης λάμπει με μέγεθος 0,1 ανάμεσα στα αστέρια του Λέοντα. Με ένα τηλεσκόπιο, ο βόρειος πόλος του πλανήτη ξεχωρίζει στον  κατακόκκινο δίσκο που εκτείνεται στα 9".
  
  
  

• Οι Τεταρτίδες, η ετήσια βροχή διαττόντων θα κάνει μια πολύ καλή εμφάνιση αυτή την χρονιά. Αν και είναι η λιγότερο δημοφιλής ετήσια βροχή, οι Τεταρτίδες θα έχουν την περισσότερη δραστηριότητα τις πρώτες πρωινές ώρες της Τετάρτης. Η Σελήνη δύει περίπου στις 3 π.μ.,  αφήνοντας τον ουρανό σκοτεινό μέχρι το πρώτο φως της αυγής περίπου στις 6.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 8:21 μ.μ.  

Τετάρτη, 4 Ιανουαρίου

• Απόψε, η λαμπρή Σελήνη φέγγει κοντά στις Πλειάδες.

• Η Γη είναι σε περιήλιο, στην πιο κοντινή, ως προς τον Ήλιο, θέση της για το έτος, 147,1 χιλιόμετρα μακριά. Είμαστε μόνο 1/30 πιο κοντά στον ήλιο απ' ότι ήμασταν στο αφήλιο τον Ιούλιο. 

• Εκπλήσσει πολλούς ανθρώπους το ότι η Γη είναι πιο κοντά στον Ήλιο στην καρδιά  του χειμώνα. Όμως, το κρύο στο βόρειο ημισφαίριο αυτή την εποχή του έτους οφείλεται στο γεγονός ότι ο Ήλιος βρίσκεται χαμηλά στον ουρανό.

Πέμπτη, 5 Ιανουαρίου

• Το λαμπρό φεγγάρι είναι ανάμεσα στις Πλειάδες και τον Αλντεμπαράν.

• Ο έκτος σε μέγεθος αστερισμός στον ουρανό εκτείνεται από τον Ρίγκελ στην δυτική πλευρά του Ωρίωνα μέχρι το αστέρι 1ου μεγέθους Ακερνάρ (απόκλιση -57°), ένα αστέρι που περιστρέφεται τόσο γρήγορα που η διάμετρός του στους πόλους δεν είναι ούτε η μισή από την διάμετρο στον ισημερινό. Ο Ηριδανός (Eridanus), ο ποταμός, περιέχει δύο ξεχωριστά αστέρια, εύκολα ορατά. O όμικρον (γνωστός και σαν 40 Eri), ένα οπτικά τριπλό σύστημα αστέρων (με μεγέθη 4,4, 9,5 και 11,2), μόνο 16,5 έτη φωτός μακριά, είναι το πιο εύκολο προς παρατήρηση, με οποιοδήποτε τηλεσκόπιο αστέρι λευκός νάνος. Λίγο πιο δυτικά μπορούμε να βρούμε το 4ου μεγέθους έψιλον του Ηριδανού, 10,5 έτη φωτός μακριά μας, ένα αστέρι που γνωρίζουμε ότι έχει πλανήτες. 

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:00 μ.μ. 

Παρασκευή, 6 Ιανουαρίου

• Το φεγγάρι απόψε βρίσκεται λίγο πιο κάτω από τα κέρατα του Ταύρου, το βήτα και το ζήτα.

• Η Μεγάλη Άρκτος βρίσκεται στο ΒΑ μέρος του ουρανού κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Ένας  θεωρητικά αστερισμός της άνοιξης, αρχίζει ήδη να ανατέλλει. Είναι ο Λέων. Το πιο λαμπρό του αστέρι, ο Βασιλίσκος, φαίνεται μόλις πάνω από τον ορίζοντα νωρίς το βράδυ. Βρίσκεται στο κάτω μέρος ενός σχηματισμού  που μοιάζει σαν ένα Αγγλικό ερωτηματικό (?) με ανάποδη φορά.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:51 μ.μ.   

Σάββατο, 7 Ιανουαρίου

• Το φωτεινότερο αστέρι στον ουρανό (μετά από τον Ήλιο, φυσικά) είναι φαντασμαγορικό τα βράδια του Ιανουαρίου. Με μέγεθος -1.5, ο Σείριος λάμπει σχεδόν τέσσερις φορές πιο φωτεινός από το επόμενο πιο λαμπρό αστέρι, ορατό από τα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη: τον Αρκτούρο, στον αστερισμό του Βοώτη. Ο Σείριος τώρα ανατέλλει στις 7 μ.μ. και ανεβαίνει στα νοτιοανατολικά όλες τις βραδινές ώρες.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:39 μ.μ. 

Κυριακή, 8 Ιανουαρίου

• Πανσέληνος στις 9:32 π.μ. της Δευτέρας. Η Σελήνη βρίσκεται στο κέντρο των Διδύμων, νοτιοδυτικά από τα δύο πιο λαμπρά αστέρια του αστερισμού, τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:30 μ.μ.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Η σελήνη σε αύξουσα φάση, όπως θα φαίνεται όλη αυτήν την εβδομάδα. Η φωτογραφία είναι του Παναγιώτη Ευσταθιάδη, τραβηγμένη με τηλεσκόπιο Celestron Nexstar 6 Se και την Canon 350D.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  
  

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής (μέγεθος περίπου -0,4) φαίνεται χαμηλά τα ξημερώματα. Περίπου 45 λεπτά πριν την ανατολή του ήλιου, κοιτάξτε χαμηλά πάνω από τον νοτιοανατολικό ορίζοντα. Μη τον μπερδέψετε με τον αμυδρότερο Αντάρη που κινείται όλο και πιο μακριά πάνω και στα δεξιά του Ερμή.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -4, στον Αιγόκερο), ανεβαίνει ψηλότερα στον νοτιοδυτικό ουρανό. Ο λαμπρός πλανήτης κάνει μια πολύ καλή εμφάνιση σαν «Αποσπερίτης» κατά τη διάρκεια του λυκόφωτος και νωρίς το βράδυ όλο το χειμώνα και για μεγάλο μέρος της άνοιξης.  Με τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη είναι ένας μικρός δίσκος 13” σε διάμετρο, σε φάση gibbous.

• Ο Άρης (με μέγεθος +0,2, κοντά στα πόδια του Λέοντα) ανατέλλει περίπου στις 10 το βράδυ. Βρίσκεται κάτω από τον Βασιλίσκο του Λέοντα. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης είναι ακόμα μια σφαίρα 9 δευτερόλεπτα του τόξου σε διάμετρο. Θα βρεθεί σε αντίθεση (μόνο 13,9 δευτερόλεπτα του τόξου) τον ερχόμενο Μάρτιο.

• Ο λαμπρός Δίας (μέγεθος -2,6, στα σύνορα μεταξύ Κριού και Ιχθύων) είναι ψηλά στα νοτιοανατολικά το σούρουπο και ψηλότερα αργότερα το βράδυ (μεσουρανεί πριν τις 8 μ.μ.). Η φαινόμενη διάμετρός του είναι 43 δευτερόλεπτα του τόξου.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,7, στη Παρθένο) λάμπει στα νοτιοανατολικά πριν το λυκαυγές. Ανατέλλει περίπου στις 2 π.μ. Φαίνεται όλο και ευκολότερα πάνω από τον ορίζοντα από πρωινό σε πρωινό. Ο Στάχυς τρεμοσβήνει 6° κάτω και στα δεξιά του. Ο λαμπρότερος Αρκτούρος φέγγει αρκετά πιο μακριά πάνω και στα αριστερά του Κρόνου και του Στάχυ.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8, στους Ιχθείς) είναι ακόμα ψηλά στο νότο όταν αρχίζει να βραδιάζει.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στα σύνορα μεταξύ Υδροχόου και Αιγόκερου) αρχίζει να χαμηλώνει στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ. 

 http://www.astronomy.gr/