Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 12 Απριλίου

• Ο λαμπρός Σείριος λάμπει στα νοτιοδυτικά στο λυκόφως  και νωρίς το βράδυ. Πάνω και ψηλότερά του είναι ο Προκύων και ψηλότερα από τον Προκύωνα είναι ο πορτοκαλί-κόκκινος Άρης. Οι τρεις τους σχημάτισαν μια ευθεία γραμμή στις αρχές  Απριλίου. Τώρα η γραμμή κάμπτεται, καθώς ο Άρης μετακινείται ανατολικά σε σχέση με τα αστέρια. 

Τρίτη, 13 Απριλίου

• Αν έχετε θέα προς τον ανατολικό ουρανό, καθώς αρχίζει να βραδιάζει, θα προσέξετε ένα λαμπρό κίτρινο-πορτοκαλί αστέρι να εμφανίζεται στα ανατολικά. Είναι ο Αρκτούρος, κεντρικό αστέρι του Βοώτη και σημείο αναφοράς του ανοιξιάτικου ουρανού. 

Τετάρτη, 14 Απριλίου

• Νέα σελήνη στις 3:30 μ.μ.

• Ο Άρης περνάει κοντά από το σμήνος της Κυψέλης αυτήν την εβδομάδα. Παρατηρήστε τον με κιάλια καθώς θα περάσει μόνο 1 μοίρα βόρεια απ’ αυτό το αστρικό σμήνος στον Καρκίνο. Ο πλανήτης κινείται ανατολικά, περίπου κατά 1/3 της μοίρας κάθε μέρα. 

Πέμπτη, 15 Απριλίου

Με τη βοήθεια της ημισελήνου και της Αφροδίτης θα μπορέσετε να εντοπίσετε τον Ερμή. Ο πλανήτης έχει χάσει κατά πολύ την φωτεινότητά του και βυθίζεται χαμηλά στον ορίζοντα. Κοιτάξτε μισή ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα.

• Σήμερα είναι η σωστή ημέρα για να ρυθμίσετε τα ηλιακά σας ρολόγια. Η διάφορα μεταξύ της φαινόμενης ηλιακής ώρας και της μέσης ηλιακής ώρας είναι μηδενική.  Δηλαδή, ένα σωστά κατασκευασμένο ηλιακό ρολόι, σήμερα θα έχει την ίδια ένδειξη με αυτή ενός σωστά ρυθμισμένου ρολογιού  χειρός. Κατά τη διάρκεια του έτους οι δύο ηλιακές ώρες συμφωνούν σε 4 περιστάσεις: στα μέσα Απριλίου, στα μέσα Ιουνίου, νωρίς τον Σεπτέμβριο και στα τέλη του Δεκεμβρίου.

Παρασκευή, 16 Απριλίου

• Το μάτι του Ταύρου φαίνεται νωρίς στον δυτικό ουρανό. Το αστέρι αυτό, ο Λαμπαδίας  (Aldebaran) θεωρείται ότι είναι ένα πορτοκαλί αστέρι, αν και για πολλούς ανθρώπους το χρώμα δεν είναι άμεσα εμφανές. Θυμηθείτε ότι τα χρώματα των αστέρων αντιπροσωπεύουν θερμοκρασίες, κάτι που θα μας οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι ο Λαμπαδίας είναι ψυχρότερος από τον ήλιο μας. Η θερμοκρασία του (και το χρώμα του) είναι πιο κοντά στον Αρκτούρο του Βοώτη. Ο Λαμπαδίας είναι ένας υπερήλικας του αστρικού πληθυσμού. Έχει ήδη καταναλώσει όλο το υδρογόνο στο εσωτερικό του και τώρα μετατρέπει το ήλιο σε άνθρακα που θα είναι και η πηγή ενέργειας του.

Σάββατο, 17 Απριλίου

• Κοιτάξτε πολύ χαμηλά στον βορειοανατολικό ουρανό μετά τις 9:00 το βράδυ για να δείτε τον λαμπρό Βέγα, το «αστέρι του καλοκαιριού», που έχει ήδη ανατείλει.

Κυριακή, 18 Απριλίου

• Ο Ωρίωνας είναι τώρα χαμηλά στη δύση κατά τη διάρκεια του σούρουπου. Σύντομα θα οδεύει προς το λαμπρό λυκόφως και θα χαθεί για αρκετούς μήνες πριν επανεμφανιστεί στον πρωινό ουρανό πριν την ανατολή του ήλιου. Απολαύστε όση ώρα αυτός ο αγαπημένος αστερισμός παραμένει στον βραδινό ουρανό. Προσέξτε πως η ζώνη του Ωρίωνα στέκεται σχεδόν οριζόντια, δείχνοντας τον Αλντεμπαράν και τον αστερισμό του τον Ταύρο προς τα δεξιά, και τον Σείριο και τον αστερισμό του, ο Μέγας Κύων, στο αριστερά. 
  
  Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).
  
  Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."
  

Η Αφροδίτη και ο Ερμής βρέθηκαν αρκετά κοντά την προηγούμενη εβδομάδα όπως φαίνεται στην φωτογραφία αυτή από τον κόλπο του Θερμαϊκού. Του Αντώνη Παντελίδη.

Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

          ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com. Ο νέος ηλιακός κύκλος #24 δίνει καθημερινά σημάδια δραστηριότητας.

• Ο Ερμής και η Αφροδίτη είναι ακόμα κοντά, χαμηλά στα δυτικά βορειοδυτικά κατά τη διάρκεια του λυκόφωτος αυτήν την εβδομάδα. Η Αφροδίτη είναι κατά πολύ η λαμπρότερη από τους δύο και θα φθάσει βαθμιαία σε καλύτερη θέση για παρατήρηση στην ώρα του λυκόφωτος τους επόμενους τρεις μήνες. Ο Ερμής όμως χάνει την λαμπρότητά του καθώς απομακρύνεται από την Αφροδίτη. Η Αφροδίτη έχει μέγεθος –3.9, ενώ ο Ερμής είναι +0,9 την Τρίτη και φθάνει στο +2,0 στις 17 Απριλίου.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,1) αρχίζει να φαίνεται χαμηλά στο φως του λυκαυγούς. Θα τον δείτε λίγο πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα περίπου 40 πριν την ανατολή του ήλιου.

• Ο Άρης (μέγεθος +0,4 στον Καρκίνο) στα αριστερά από τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη, ανατέλλει νωρίς το βράδυ και βρίσκεται ψηλά στον νότιο  ουρανό νωρίς το βράδυ. Θα βρείτε τον Άρη πολύ κοντά στο σμήνος της Κυψέλης (Μ44), περίπου 1 μοίρα βόρεια. Η φαινόμενη διάμετρος του μικραίνει από 8,6 στα 8 δευτερόλεπτα του τόξου αυτήν την εβδομάδα. Ο βόρειος πόλος του πλανήτη φαίνεται ακόμα λευκός, αν και έχει χάσει μέρος της φωτεινότητάς του.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,7, στην κεφαλή της Παρθένου) βρίσκεται στα νοτιοανατολικά νωρίς το βράδυ και λάμπει ψηλά στον νότο περίπου στις 11μ.μ. Με τηλεσκόπιο, θα μπορέσετε να δείτε ότι οι δακτύλιοί του είναι σε κλίση μόνο 2,4° η οποία κλίση θα μικραίνει στις 1,7° νωρίς το Μάιο και στις αρχές Ιουνίου. 

Η χαμηλή κλίση των δακτυλίων του Κρόνου αυτήν την εποχή μας επιτρέπουν να έχουμε μια καλή θέα και των δύο ημισφαιρίων του. Ο νότος βρίσκεται πάνω σ’ αυτήν την φωτογραφία που πήρε ο Sean Walker στις 3 Απριλίου. Προσέξτε την φαρδιά, λαμπρή Ισημερινή ζώνη, την κοκκινωπή Νότια ισημερινή ζώνη και την σκοτεινή μπλε Βόρεια πολική περιοχή.

• Ο Ουρανός  και ο Ποσειδώνας έχουν χαθεί στο φως της ανατολής του ήλιου. 

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον βορειοδυτικό Τοξότη) βρίσκεται στον νότο λίγο πριν το λυκαυγές.