Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 14 Μαΐου

• Ο Κρόνος φαίνεται εντυπωσιακός όλη αυτή την εβδομάδα. Βρίσκεται ανάμεσα στα αστέρια του υπόβαθρου της Παρθένου στο νοτιοανατολικό ουρανό, καθώς πέφτει το σκοτάδι και  αναρριχείται ψηλά στο νότο στις 11 μ.μ. Ο Κρόνος λάμπει με μέγεθος 0,4, αισθητά φωτεινότερος από το πιο λαμπρό αστέρι της Παρθένου, τον Στάχυ, το οποίο βρίσκεται 5° νότιο-νοτιοδυτικά του πλανήτη. Με τηλεσκόπιο, η σφαίρα του Κρόνου μετρά 19 ", ενώ οι δακτύλιοί του εκτείνονται στα 43" και έχουν κλίση 13°.

Τρίτη, 15 Μαΐου

• Καθώς αρχίζει η νύχτα, προσέξτε πόσο ψηλά στέκεται η κατσαρόλα της Μεγάλης Άρκτου. Αν και φαίνεται ότι αυτός ο γνωστός σχηματισμός αστέρων έχει σκαρφαλώσει ακριβώς από πάνω μας, στην πραγματικότητα είναι 10 με 15 μοίρες κάτω από το ζενίθ. Αν προεκτείνουμε πέντε φορές τους δύο δείκτες της  κατσαρόλας, τότε θα βρεθούμε στον πολικό αστέρα. Για να βεβαιωθείτε ότι το φαινόμενο μέγεθος του αστεριού του βορά  είναι + 2, κοιτάξτε τους δύο δείκτες αστέρες. Θα πρέπει να έχουν την ίδια λαμπρότητα.

Τετάρτη, 16 Μαΐου

• Η λαμπρή Αφροδίτη δεσπόζει στον ουρανό το βράδυ περίπου μισή ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα. Βρίσκεται 20 ° πάνω από το δυτικό ορίζοντα, 30 λεπτά μετά τη δύση του ήλιου και δύει στις 10:30 μ.μ. περίπου. Λάμποντας με μέγεθος -4,6, φαίνεται πολύ πιο φωτεινή από κάθε άλλο σημείο φωτός στον ουρανό. Με τηλεσκόπιο απόψε, η Αφροδίτη εκτείνεται στα 48 " και είναι φωτισμένη κατά 12%. Όμως, αλλάζει γρήγορα την εμφάνισή της. Στις 20 Μαΐου, ο δίσκος της θα μετρά 51" κατά μήκος και θα είναι μόλις 8% φωτισμένος.

Πέμπτη, 17 Μαΐου

• Ο Άρης παραμένει το εξέχων «αστέρι» ανάμεσα στα αστέρια του Λέοντα. Βρίσκεται ψηλά στο νότο μετά τη δύση του ηλίου και παραμένει στον ουρανό μέχρι και τις 2 π.μ., περίπου.  Λάμποντας με μέγεθος 0,3, ξεπερνά εύκολα το λαμπρότερο άστρο του Λέοντα, τον 1ου μεγέθους Βασιλίσκο. Σημειώστε, επίσης, την έντονη αντίθεση χρωμάτων μεταξύ του ροδοκόκκινου Άρη και του μπλε-λευκού Βασιλίσκου. Μέσα από ένα τηλεσκόπιο, ο βόρειος πόλος του πλανήτη ξεχωρίζει με τον 9" διαμέτρου δίσκο του.

Παρασκευή, 18 Μαΐου

• Θα θέλατε να ψάξετε να βρείτε ένα γαλαξία; Με ένα ζευγάρι κιάλια, σαρώστε περίπου ένα οπτικό πεδίο ανατολικά-νοτιοανατολικά από το 2ου μεγέθους αστέρι Phecda (γ της Μεγάλης Άρκτου), το αστέρι που αποτελεί τη νοτιοανατολική γωνία του μπολ της «κατσαρόλας». Θα δείτε ένα τρίγωνο με 5ου και 6ου μεγέθους αστέρια. Ο σπειροειδής γαλαξίας M106 βρίσκεται 1,7 ° νότια του 3 των Θηρευτικών Κυνών, η νότια άκρη του τριγώνου. Ο γαλαξίας θα εμφανιστεί ως μια οβάλ θαμπάδα φωτός.

Σάββατο, 19 Μαΐου

• Η σελήνη φτάνει στο απόγειό της, το πιο μακρινό σημείο της τροχιάς της γύρω από τη Γη, στις 7:12 μ.μ. Τότε θα βρίσκεται 406.448 χιλιόμετρα από το κέντρο της Γης.

• Η Αφροδίτη, που κινείται χαμηλότερα στα δυτικά από βράδυ σε βράδυ καθώς τελειώνει το λυκόφως, είναι τώρα 2° αριστερά του πολύ αμυδρότερού της βήτα του Ταύρου, το οποίο κατεβαίνει σχεδόν παράλληλα μ’ αυτήν.

Κυριακή, 20 Μαΐου

• Νέα σελήνη στις 2:47 το πρωί της Δευτέρας. Στη φάση αυτή, ο δορυφόρος μας συμπορεύεται με τον Ήλιο στον ουρανό και παραμένει κρυμμένος, χωρίς να μπορεί να θεαθεί. Αλλά σήμερα, η ευθυγράμμιση μεταξύ Σελήνης και  Ήλιου είναι τέλεια και οι άνθρωποι που θα βλέπουν μέσα από ασφαλή ηλιακά φίλτρα μπορεί να δουν μια ηλιακή έκλειψη. Όμως, όχι όλοι! Οι παρατηρητές σε όλο το μισό της δυτικής Βόρειας Αμερικής θα δουν το φεγγάρι να κόβει τουλάχιστον ένα μικρό κομμάτι από τον Ήλιο. Αλλά εκείνοι που θα βρίσκονται στο στενό μονοπάτι που ξεκινά από την νότια Κίνα, τμήματα της Ιαπωνίας, Ειρηνικό Ωκεανό, από τα σύνορα της Καλιφόρνιας με το Όρεγκον και μέχρι το ΝΔ Τέξας, θα δουν μια δακτυλιοειδή έκλειψη, στην οποία η Σελήνη φαίνεται να εισέρχεται ολόκληρη μέσα στο δίσκο του Ήλιου, αφήνοντας μόνο ένα δαχτυλίδι φωτός του ήλιου ορατό.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Ο Κοσμάς Γαζέας αποθανάτισε μια όμορφη δακτυλιοειδή έκλειψη ηλίου από την Κένυα στις 15 Ιανουαρίου του 2010. Παρόμοιο φαινόμενο θα έχουμε στις 20 Μαΐου, ορατό στη νότια Κίνα, τμήματα της Ιαπωνίας και στις δυτικές πολιτείες των Η.Π.Α.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  
  

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής  είναι βαθιά μέσα στο φως της ανατολής του ήλιου.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,7, στον Ταύρο) λάμπει στα δυτικά στο λυκόφως και δύει περίπου στις 10:30. Συνεχίζει να χάνει ύψος από βράδυ σε βράδυ. Ο β του Ταύρου ( El Nath), λαμπρός κατά το 1/300 της Αφροδίτης (μέγεθος  +1,6), είναι λίγο περισσότερο από 1,5° στα δεξιά της Αφροδίτης.

• Με τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη είναι ένας μηνίσκος περίπου 46” σε διάμετρο. Μπορείτε να την παρατηρήσετε με τηλεσκόπιο και την ημέρα, με ιδανική ώρα αργά το απόγευμα ή κατά τη διάρκεια του ηλιοβασιλέματος. Θα έχουμε διάβαση της Αφροδίτης μπροστά από τον ηλιακό δίσκο νωρίς το πρωί ( περίπου για 1 ½ ώρα μετά την ανατολή του ηλίου) την 6η Ιουνίου. Αυτή είναι η τελευταία διάβαση μέχρι το 2117.
  
  
  

Αν και ο Άρης ήταν 10,8” την 21η Απριλίου, ο Damian Peach έβγαλε αυτή την καταπληκτική φωτογραφία όπου φαίνεται η οροσειρά του Ολύμπου (λίγο στα δεξιά από το κέντρο) και άλλα τρία μεγάλα ηφαίστεια (στην περιοχή Tharsis) πάνω από το κέντρο. Στο βόρειο πόλο, στο κάτω μέρος της φωτογραφίας, προσέξτε την σκοτεινή περιοχή Chasma Borealis που στρίβει προς τα μέσα στον πόλο.

• Ο Άρης (με μέγεθος + 0,2, στη κοιλιά του Λέοντα) είναι ψηλά στα νότιο-νοτιοδυτικά στο λυκόφως και χαμηλότερα στα δυτικά αργότερα το βράδυ. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης έχει 9 δευτερόλεπτα του τόξου φαινόμενη διάμετρο. Ο Βασιλίσκος βρίσκεται 9° στα δεξιά του Άρη και ο αμυδρότερος γ του Λέοντα (Algieba) είναι 8° πάνω από τον Βασιλίσκο.

• Ο Δίας είναι σε σύνοδο με τον ήλιο.  

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,4, στη Παρθένο) λάμπει χαμηλά στα νοτιοανατολικά στο λυκόφως και ψηλά στο νότο πριν τα μεσάνυχτα. Ο Στάχυς τρεμοσβήνει 5° χαμηλότερα και στα δεξιά του, περίπου στο μισό της λαμπρότητας του Κρόνου και με μπλε χρώμα. Με τηλεσκόπιο, οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν μια καλή κλίση 14° ως προς εμάς.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9, στα σύνορα του Κήτους με τους Ιχθείς) είναι πολύ χαμηλά στην ανατολή του ήλιου.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Υδροχόο) βρίσκεται χαμηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά πριν το λυκαυγές.

http://www.astronomy.gr/