3/1/11

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 3 Ιανουαρίου
  • Ο Ουρανός είναι μισή μοίρα μακριά από τον Δία. Αναζητήστε το ζεύγος στον νυχτερινό ουρανό. Ο λαμπρός Δίας είναι πολύ εύκολο να εντοπιστεί. Ο Ουρανός απαιτεί κιάλια. Ο Ουρανός είναι πάνω και στα δεξιά του Δία. Αυτή είναι η τρίτη και τελευταία μιας τριπλής συνόδου μεταξύ Δία και Ουρανού. Η επόμενη σύνοδος μεταξύ αυτών των δύο πλανητών δεν θα συμβεί έως το 2024.
  • Νότια των ποδιών του φωτεινού Ωρίωνα, του κυνηγού  βρίσκεται ο αμυδρός Λαγός. Αντίθετα με πολλούς αστερισμούς, ο Λαγός μοιάζει με αυτό που υποτίθεται ότι εκπροσωπεί. Ο Λαγός έχει ένα συμπιεσμένο σώμα, μακριά αυτιά κάτω από τον Rigel και μια μύτη μυτερή που βλέπει προς τα δυτικά. Με μέτρια έως αρκετή φωτορύπανση μόνο δύο αστέρια του λαιμού είναι ορατά. Μπορείτε όμως να βρείτε τα υπόλοιπα με κιάλια. Απλά θυμηθείτε ότι ο Λαγός είναι λίγο μεγαλύτερος από ένα οπτικό πεδίο με κιάλια.
  • Η ετήσια μετεωρική βροχή Τεταρτίδες ίσως είναι ορατή απόψε, με καλύτερες πιθανότητες νωρίς το πρωί της Τρίτης. 
  • Η Γη περνά, βρίσκεται σε περιήλιο, πιο κοντά από τον Ήλιο για το έτος (μόλις 3,4% πιο κοντά από ό,τι στο αφήλιο του Ιουλίου).
  • Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις  10:36 μ.μ.

Τρίτη, 4 Ιανουαρίου
  • Μερική έκλειψη ηλίου, ορατή σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης, της Αφρικής και της Ασίας. Η έκλειψη δεν θα είναι ορατή από τη Βόρεια Αμερική. Στην Ελλάδα, η έκλειψη θα αρχίσει περίπου στις 9:00 π.μ, με το μέγιστό της να είναι περίπου στις 10:25 και να τελειώνει περίπου στις 12:00. Για να δείτε τους ακριβείς χρόνους της έκλειψης στην περιοχή σας και το ποσοστό κάλυψης του ηλιακού δίσκου κοιτάξτε εδώ: http://eclipse.gsfc.nasa.gov/SEsearch/SEsearchmap.php?Ecl=20110104
Μερική έκλειψη ηλίου στις 15 Ιανουαρίου 2010. Η φωτογραφία είναι του Στέργου Μανώλακα.
  • Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις  6:28 μ.μ.

Τετάρτη, 5 Ιανουαρίου
  • Ο έκτος σε μέγεθος αστερισμός στον ουρανό εκτείνεται από τον Ρίγκελ, στην δυτική πλευρά του Ωρίωνα, μέχρι το αστέρι 1ου μεγέθους Ακερνάρ (απόκλιση -57°), ένα αστέρι που περιστρέφεται τόσο γρήγορα που η διάμετρός του στους πόλους δεν είναι ούτε η μισή από την διάμετρο του στον ισημερινό. Ο Ηριδανός (Eridanus), ο ποταμός, περιέχει δύο ξεχωριστά αστέρια, εύκολα ορατά. O όμικρον (γνωστός και σαν 40 Eri), ένα οπτικά τριπλό σύστημα αστέρων (με μεγέθη 4,4,  9,5 και 11,2), μόνο 16,5 έτη φωτός μακριά, είναι το πιο εύκολο προς παρατήρηση, με οποιοδήποτε τηλεσκόπιο, αστέρι λευκός νάνος. Λίγο πιο δυτικά μπορούμε να βρούμε το 4ου μεγέθους έψιλον του Ηριδανού, το πιο κοντινό αστέρι μετά το ηλιακό μας σύστημα (10,5 έτη φωτός μακριά) που γνωρίζουμε ότι έχει πλανήτες. 
Πέμπτη, 6 Ιανουαρίου
  • Οι δύο εσωτερικοί πλανήτες, η Αφροδίτη και ο Ερμής, συνεχίζουν να λάμπουν στα νοτιοανατολικά το λυκαυγές, σχεδόν αμετάβλητοι από την αρχή της εβδομάδας. Όμως, παρατηρήστε ότι ο Αντάρης και το υπόλοιπο του έναστρου φόντου έχουν γλιστρήσει λίγο ψηλότερα προς την Αφροδίτη: η εποχή του χρόνου αλλάζει.
  • Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 8:07 μ.μ. 

Παρασκευή, 7 Ιανουαρίου
  • Το δεύτερο σε λαμπρότητα αστέρι τύπου Αλγκόλ (εκλειπτικό διπλό) είναι το λάμδα του Ταύρου το οποίο φαίνεται με γυμνό μάτι και βρίσκεται εύκολα στον ουρανό του χειμώνα. Το ύψος του στον ουράνιο θόλο είναι τέτοιο που το κάνει εύκολα παρατηρήσιμο και από τα δύο ημισφαίρια της Γης. Για να το βρείτε, χρησιμοποιήστε τα αστέρια των Υάδων σαν δείκτες που εύκολα θα σας οδηγήσουν στο λάμδα που για κάποιο παράξενο λόγο δεν του έχει δοθεί κάποιο χαρακτηριστικό όνομα. Το μέγιστο μέγεθός του είναι 3,3 που φθίνει στο 3,8 κάθε 3,95 ημέρες και επανέρχεται ξανά μετά από ένα σύντομο ελάχιστο.
  • Αστέρια κατάλληλα για σύγκριση είναι: το γ του Ταύρου (3,6), το χ (3,7), ν (3,9) και το μ (4,3). Η απόσταση του λάμδα του Ταύρου είναι 330 έτη φωτός. Είναι περισσότερο φωτεινός από τον Αλγκόλ, και η συνολική μάζα των δύο συνιστωσών αστέρων μπορεί να φθάσει έως και οκτώ φορές αυτή του Ήλιου.

Σάββατο, 8 Ιανουαρίου
  • Η Αφροδίτη είναι σε μέγιστη αποχή, 47 ° δυτικά του ήλιου στον ουρανό το πρωί. Τότε η Αφροδίτη φαίνεται μισό-φωτισμένη (σε διχοτόμηση) με ένα τηλεσκόπιο. Στις επόμενες εβδομάδες και μήνες η Αφροδίτη θα γίνει μια παχιά ημισέληνος ενώ θα συρρικνώνεται σε φαινόμενη διάμετρο. Περνάει πολύ μπροστά από τη Γη με την γρηγορότερη τροχιά της και αρχίζει να ταλαντεύεται γύρω από τη μακρινή πλευρά του Ήλιου.
  • Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 9:46 μ.μ. 

Κυριακή, 9 Ιανουαρίου
  • Αυτή η εβδομάδα είναι η πιο κρύα του έτους κατά μέσο όρο. Αλλά κοιτάξτε χαμηλά στα ανατολικά-βορειοανατολικά μετά από τις 9 ή 9:30 μ.μ. Εκεί θα δείτε τον Βασιλίσκο και το Δρεπάνι του Λέοντα, ήδη σε ανοδική πορεία – μια μακρινή προαναγγελία για τον ερχομό της άνοιξης.
  • Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:38 μ.μ. 

  • Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα.
  • Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).
  • Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Το ανοιχτό σμήνος Μ38 φαίνεται με κιάλια στον αστερισμό του Ηνίοχου. Το Μ38 θεωρείται ένα αρκετά πλούσιο ανοιχτό σμήνος αστέρων, με το κάθε άστρο να έχει ηλικία περίπου 200 εκατομμύρια έτη. Βρίσκεται στον δίσκο του γαλαξία μας και είναι αρκετά νεαρό για να περιέχει αρκετά μπλε φωτεινά άστρα, αν και το λαμπρότερο άστρο του σμήνους είναι ένας κίτρινος γίγαντας 900 φορές λαμπρότερος από τον ήλιο μας. Το σμήνος εκτείνεται περίπου 25 έτη φωτός και βρίσκεται 4000 έτη φωτός μακριά. Στον ουρανό, το Μ38 βρίσκεται μόνο 2,5 μοίρες βορειοδυτικά του άλλου ανοιχτού σμήνους Μ36.
Το Μεσιέρ 38 από το NOAO (www.noao.edu/) στο KITT PEAK της Αριζόνας.
  • Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

  • Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
  • Ο Ερμής κάνει μια εξαιρετική εμφάνιση στον πρωινό ουρανό του βορείου ημισφαιρίου. Θα τον βρείτε, με μέγεθος 0 στα ανατολικά νοτιοανατολικά, περίπου μία ώρα πριν την ανατολή του ήλιου, αρκετά κάτω και αριστερά της Αφροδίτης. Μη μπερδέψετε τον Ερμή  με τον Αντάρη, αρκετά στα δεξιά του και σχεδόν στην ευθεία κάτω από την Αφροδίτη.
  • Η Αφροδίτη, (μέγεθος -4,6), ξεπροβάλει από τα νοτιοανατολικά πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Τώρα είναι ο λαμπρός «Αυγερινός». Ανατέλλει περίπου 2 ώρες πριν το πρώτο φως της αυγής. Αρκετά πάνω και στα δεξιά της Αφροδίτης είναι ο αρκετά αμυδρότερος Στάχυς, ενώ πιο πάνω είναι ο Κρόνος. Ακόμα πιο πάνω της είναι ο Αρκτούρος. Με τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη φαίνεται ότι είναι σε διχοτόμηση, σχεδόν ακριβώς φωτισμένη κατά το ήμισυ.
  • Ο Άρης έχει χαθεί στο φως του ηλιοβασιλέματος.
  • Ο Δίας (μέγεθος -2,3, στα σύνορα μεταξύ Ιχθύων και Υδροχόου) λάμπει ψηλά στο  νότο το λυκαυγές και στα νοτιοδυτικά αργότερα το βράδυ. Δύει περίπου στις 11:30 μ.μ. αυτή την εβδομάδα. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του έχει μειωθεί στα 38 δευτερόλεπτα του τόξου. Η νότια ισημερινή ζώνη του πλανήτη συνεχίζει να ανασχηματίζεται, με σκούρα σημάδια να εμφανίζονται στα ανατολικά και στα δυτικά. Η νέα κηλίδα που ανακαλύφθηκε στον Δία περνάει από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη 3 ώρες και 40 λεπτά μετά την διέλευση της Μεγάλης Ερυθράς Κηλίδας.
  • Ο Κρόνος (μέγεθος +0,8, στην Παρθένο), ανατέλλει περίπου στις 1 π.μ. και  βρίσκεται ψηλά στα νότια νοτιοανατολικά το λυκαυγές, αρκετά πάνω από την λαμπρή Αφροδίτη. Μη τον μπερδέψετε με τον Στάχυ πιο κάτω. Οι δακτύλιοι του Κρόνου έχουν ανοίξει στις 10° από την θέση κάτοψης. Κοιτάζοντας με τηλεσκόπιο, η νέα λευκή κηλίδα του Κρόνου έχει γίνει μεγάλη, εύκολα αναγνωρίσιμη και πολλαπλή!   
  • Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9 στους Ιχθείς) βρίσκεται μόλις 0,5° βόρεια του Δία στις 3 και 4 Ιανουαρίου.  
  • Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στα σύνορα Αιγόκερου και Υδροχόου) βρίσκεται ακόμα ψηλά στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ, κοντά στο μ του Αιγόκερου. Εδώ θα δείτε αναλυτικούς χάρτες του Ουρανού και του Ποσειδώνα:  http://www.skyandtelescope.com/observing/highlights/85530917.html
  • Ο Πλούτωνας έχει χαθεί στο φως του ηλιοβασιλέματος.

Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)