Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

http://www.astronomy.gr/

Δευτέρα, 14 Ιουνίου

• Η λεπτή ημισέληνος είναι κάτω από την Αφροδίτη, στα δυτικά βορειοδυτικά περίπου μια ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα.

• Ο κομήτης McNaught είναι κοντά στο δέλτα του Περσέα τα ξημερώματα της Τρίτης.

Τρίτη, 15 Ιουνίου

• Αυτή την εβδομάδα, παρακολουθήσετε την ημισέληνο να περνάει από τους τρεις συγκλίνοντες πλανήτες, την Αφροδίτη, τον Άρη και τον Κρόνο. Απόψε η Σελήνη βρίσκεται κοντά στην Αφροδίτη. Κοιτάξτε στα αριστερά της Αφροδίτης για τη Σελήνη.

• Με την επίσημη έναρξη του καλοκαιριού μόλις έξι μέρες μετά, ο φωτεινός Σκορπιός είναι ήδη πάνω στα νότια-νοτιοανατολικά μετά το σκοτάδι.

Τετάρτη, 16 Ιουνίου

• Η σελήνη είναι κάτω από τον Βασιλίσκο και κάτω δεξιά του Άρη. Ο Άρης και το αστέρι Βασιλίσκος βρίσκονται σε απόσταση 5 μοιρών. Κοιτάξτε στα δυτικά νοτιοδυτικά το σούρουπο.

Πέμπτη, 17 Ιουνίου

• Η σελήνη βρίσκεται στα αριστερά του Άρη και του Βασιλίσκου. Ο Κρόνος λάμπει πάνω και στα αριστερά της σελήνης.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:19, ξημερώματα Παρασκευής.

Παρασκευή, 18 Ιουνίου

• Το πρώτο τέταρτο της σελήνης είναι νότια του Κρόνου. Η πλανήτης και η σελήνη βρίσκονται στο νοτιοδυτικό ουρανό μια ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα. Το "αστέρι" περίπου 9 ° πάνω της σελήνης αυτό το βράδυ είναι ο πλανήτης Κρόνος, όπως φαίνεται παρακάτω.
  
  
  
  
  
  Η σελήνη, σε φέξη, κινείται προς τα ανατολικά, περνώντας κάτω από τον Κρόνο και τον Στάχυ.

Σάββατο, 19 Ιουνίου

• Η λαμπρή Αφροδίτη είναι λιγότερο από 1° μακριά από το ανοιχτό σμήνος της Κυψέλης, M44, αυτό το βράδυ και αύριο βράδυ. Κοιτάξτε με κιάλια ή με έναν καλό ερευνητή στο τέλος του λυκόφωτος.

• Ο Κρόνος είναι σε τετραγωνισμό, 90° δυτικά του Ήλιου.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:57, ξημερώματα Κυριακής.

Κυριακή,  20 Ιουνίου

• Η σελήνη είναι κοντά στο αστέρι Στάχυ της Παρθένου. Ο κρατήρας Κοπέρνικος είναι στη διαχωρίζουσα της σελήνης. Κοιτάξτε με κιάλια ή με τηλεσκόπιο τον 90 χιλιομέτρων διαμέτρου κρατήρα. Οι περισσότεροι κρατήρες στο φεγγάρι παίρνουν το όνομά τους από επιστήμονες.

Ο κομήτης McNaught έκανε μια αρκετά καλή εμφάνιση χαμηλά στον πρωινό βορειοανατολικό ουρανό. Ο Θεόδωρος Θεοδωρίδης φωτογράφησε τον κομήτη στις 11 Ιουνίου με τηλεσκόπιο 8 ιντσών.

• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα.
  
  
  Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).
  
  
  Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Η ερυθρά κηλίδα του Δία φαίνεται να κινείται ελεύθερα στην περιοχή της εξαφανισμένης νότιας ισημερινής ζώνης. Ο Christopher Go (http://jupiter.cstoneind.com/) έβγαλε αυτή τη φωτογραφία στις 30 Μαΐου. Προσέξτε την Μικρή Ερυθρά Κηλίδα στα δεξιά και πάνω της Μεγάλης Κηλίδας.

•  Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Η δραστηριότητα θα πρέπει να αυξηθεί για μερικά ακόμη χρόνια μέχρι το επόμενο ηλιακό μέγιστο που αναμένεται γύρω στο 2013. Με φίλτρο η-άλφα, αποκαλύπτονται πολλές περισσότερες λεπτομέρειες απ’ ότι με ένα κοινό ηλιακό φίλτρο. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο:www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής (μέγεθος -0,7) είναι πολύ χαμηλά στο λυκαυγές. Θα τον βρείτε με κιάλια αρκετά πιο κάτω και στα αριστερά του λαμπρού Δία. Μη τη μπερδέψετε με την Αίγα που φαίνεται αρκετά μακριά και στα αριστερά του Ερμή.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -4, από τους Διδύμους στον Καρκίνο), ο Αποσπερίτης, φαίνεται λαμπρή στον δυτικό βορειοδυτικό ουρανό στο λυκόφως και νωρίς το βράδυ, με τα αστέρια των Διδύμων στα δεξιά της και λίγο χαμηλότερα. Με ένα τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη εξακολουθεί να ένας μικρός δίσκος gibbous (14 δευτερόλεπτα του τόξου). Είναι τόσο εκθαμβωτική, στον λαμπρό φωτισμό της από τον Ήλιο, που θα έχετε την πιο καθαρή τηλεσκοπική εικόνα της παρατηρώντας την στο γαλάζιο του ουρανού πριν το ηλιοβασίλεμα - αν μπορείτε να το βρείτε εκεί. Στα τέλη του καλοκαιριού η Αφροδίτη θα βρεθεί στην πιο δραματική της φάση, αυτή της ημισελήνου, αλλά τότε θα είναι χαμηλότερα στο λυκόφως.

• Ο Άρης (μέγεθος +1,2 στον Λέοντα) βρίσκεται στον δυτικό ουρανό το βράδυ. Κάτω και στα δεξιά του είναι ο Βασιλίσκος και πάνω από τον Βασιλίσκο (Regulus ) είναι ο γ του Λέοντος. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης είναι 5,8 δευτερόλεπτα του τόξου.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,4) λάμπει χαμηλά στον ανατολικό νοτιοανατολικό ουρανό το λυκαυγές, κάτω από τον χαρακτηριστικό κυκλικό σχηματισμό του αστερισμού των Ιχθύων. Ανατέλλει μετά τις 2:00 π.μ. Τίποτα άλλο δεν είναι τόσο λαμπρό στον ουρανό! Η νότια ισημερινή ζώνη του έχει εξαφανιστεί.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +1,1 στην κεφαλή της Παρθένου) βρίσκεται ψηλά στον νοτιοδυτικό ουρανό το βράδυ. Η διαγώνιος γραμμή που σχηματίζεται από τον Κρόνο, τον Άρη και την Αφροδίτη μικραίνει από εβδομάδα σε εβδομάδα. Οι τρεις πλανήτες θα βρεθούν πολύ πιο κοντά αλλά χαμηλά στο ηλιοβασίλεμα νωρίς τον Αύγουστο. Με τηλεσκόπιο, θα μπορέσετε να δείτε ότι οι δακτύλιοί του είναι σε κλίση μόνο 1,8°, στο ελάχιστο της κλίσης που θα έχουν για τα επόμενα 15 χρόνια. Θα παραμένουν σ’ αυτήν την κλίση και τον Ιούνιο. Παρατηρήστε την λεπτή μαύρη γραμμή σκιάς που ρίχνουν οι δακτύλιοι πάνω στον δίσκο. Η γραμμή είναι παχύτερη και πιο εμφανής τώρα απ’ όσο ήταν πριν από λίγες εβδομάδες. Τώρα είναι ο κατάλληλος χρόνος για να εντοπίσετε τα δυσκολότερα φεγγάρια του Κρόνου με το τηλεσκόπιο σας.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,9 στους Ιχθείς) βρίσκεται στο υπόβαθρο του Δία στο λυκαυγές. Οι δύο πλανήτες απέχουν 1°. Με τηλεσκόπιο, ο Ουρανός είναι μόλις 3,5 δευτερόλεπτα του τόξου σε φαινόμενη διάμετρο, συγκρινόμενος με τα 40″ του Δία.

• Ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στα όρια μεταξύ Υδροχόου και Αιγόκερου) φαίνεται λίγο πριν το λυκαυγές αρκετά πάνω και στα δεξιά του Δία. 

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον βορειοδυτικό Τοξότη) βρίσκεται στον νότο πριν το λυκαυγές.