Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης )

Δευτέρα, 10 Μαΐου

• Ο Δίας είναι 10 μοίρες δεξιά του λεπτού μηνίσκου της σελήνης. Θα δείτε το Δία και την σελήνη στον πρωινό ουρανό. Μια και μισή ώρα πριν την ανατολή του ήλιου το φεγγάρι θα είναι στην ανατολή. Ο Ουρανός είναι 3,8 μοίρες στα αριστερά του Δία και είναι ορατός με ένα ζευγάρι κιάλια.

Τρίτη, 11 Μαΐου

• Αυτά τα βράδια, ο Κρόνος λάμπει ψηλά στο νότο και ο φωτεινότερος Αρκτούρος  ψηλά στα νοτιοανατολικά. Πιο κάτω είναι ο Στάχυς. Κάτω και στα δεξιά του Στάχυ είναι ο αστερισμός του Κόρακα, ενός σχηματισμού από τέσσερα αστέρια.

Τετάρτη, 12 Μαΐου

• Ακόμα και με ένα μικρό τηλεσκόπιο θα μπορέσετε να διακρίνετε τον Τιτάνα, τον μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου. Αυτό το βράδυ και αύριο το βράδυ, ο Τιτάνας θα βρίσκεται στα ανατολικά του πλανήτη σε απόσταση ίση περίπου με τέσσερις φορές το μήκος των δακτυλίων του. Με ένα τηλεσκόπιο μεγαλύτερο από 6 ίντσες θα αρχίζει να ξεχωρίζει το πορτοκαλί χρώμα της ατμόσφαιράς του.

Πέμπτη, 13 Μαΐου

• Νέα σελήνη στις 4:05, ξημερώματα Παρασκευής.

• Νωρίς το πρωί της Παρασκευής, με τηλεσκόπιο ή με κιάλια θα μπορέσετε να δείτε το αστέρι 20 των Ιχθύων περίπου ¼° κάτω και στα δεξιά του Δία. Το αστέρι έχει μέγεθος 5,5, περίπου στην ίδια λαμπρότητα με τους τέσσερις δορυφόρους του Δία.

Παρασκευή, 14 Μαΐου

• Εκτός από το ότι μας οδηγεί στον πολικό αστέρα, η κατσαρόλα της Άρκτου είναι περαιτέρω χρήσιμη στην ουρανογραφία, αφού μας κατευθύνει προς τον Αρκτούρο και τον Στάχυ. Ακολουθώντας τη λαβή της, πρώτα φθάνουμε στον κιτρινωπό-πορτοκαλί Αρκτούρο και μετά στον λευκό-γαλάζιο Στάχυ. Τα χρώματα των δύο άστρων μας λένε ότι ο Στάχυς πρέπει να είναι θερμότερος από τον Αρκτούρο.

Σάββατο, 15 Μαΐου
 

• Καθώς βαθαίνει το λυκόφως, κοιτάζοντας στον δυτικό βορειοδυτικό ουρανό 45 λεπτά μετά τη δύση του ήλιου, θα δείτε τον μηνίσκο της σελήνης κάτω από την Αφροδίτη το Σάββατο, και 3,5 μοίρες πιο πάνω από την Αφροδίτη την Κυριακήs. Η όψη της Σελήνης απόψε είναι όμορφη και γραφική, αλλά και ιδιαίτερα φωτογενής. Δώστε περισσότερη σημασία στο σκιόφως της Γης, δηλαδή στο αμυδρό κομμάτι του φεγγαριού που συμπληρώνει την ημισέληνο. Μπορείτε να διακρίνετε κάποια λεπτομέρεια μέσα στο σκιόφως (earthshine);

Κυριακή, 16 Μαΐου

• Το φωτεινό αστέρι χαμηλά στην δύση μόλις βραδιάσει είναι ο Προκύων του Μικρού Σκύλου. Το αστέρι αυτό είναι γνωστό στους περισσότερους ερασιτέχνες αστρονόμους αλλά είναι δύσκολο να αναγνωριστεί αφού οι γνωστοί αστερισμοί του Ωρίωνα και του Μεγάλου Σκύλου (με τον λαμπρό Σείριο) δεν φαίνονται πια στον ουρανό αυτήν την ώρα. Παρομοίως, η Αίγα, το λαμπρό αστέρι χαμηλά στον βορειοδυτικό ουρανό, είναι ένα άλλο μέλος από την όμορφη  συλλογή με τέτοια λαμπρά και χαρακτηριστικά αντικείμενα από τον χειμερινό ουρανό.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

Το πιο φωτεινό σφαιρωτό σμήνος  του βορείου ημισφαιρίου, το M13 ή  NGC 6205, ανακαλύφθηκε από τον Edmond Halley το 1714. Περιέχει εκατοντάδες χιλιάδες αστέρια! Η απόστασή του είναι 25.000 έτη φωτός και η ηλικία του φθάνει τα 14 δισεκατομμύρια χρόνια.. Το Μ13 επιλέχθηκε το 1974 ως στόχος σε ένα από τα πρώτα ραδιο μηνύματα  απευθυνόμενα σε πιθανές εξωγήινες ευφυείς φυλές, και εστάλη  από το μεγάλο ραδιοτηλεσκόπιο του Arecibo Observatory. Κοντά,  περίπου 40 λεπτά του τόξου βορειοανατολικά του M13, είναι ο αμυδρός (*μέγεθος 11) γαλαξίας NGC 6207, ορατός στην φωτογραφία αυτή του Βασίλη Παπαϊωάννου, τραβηγμένη με το διοπτρικό αποχρωματικό τηλεσκόπιο Skywatcher 100/900 και την ψηφιακή μηχανή Canon 450. Η έκθεση ήταν για 100 λεπτά  με 400 ASA.

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό). 

          ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com

• Ο Ερμής έχει χαθεί στο φως του ήλιου.

•  Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,9 στον ανατολικό Ταύρο), ο Αποσπερίτης, φαίνεται λαμπρή στον δυτικό βορειοδυτικό ουρανό στο λυκόφως και μετά απ’ αυτό. Ανεβαίνει όλο και ψηλότερα καθημερινά. Η Αίγα του Ηνίοχου είναι το λαμπρό άστρο πάνω και στα δεξιά της. Αυτήν την εβδομάδα, η Αφροδίτη είναι κοντά στα κέρατα του Ταύρου, στο β και το ζ του Ταύρου. Η Αφροδίτη θα πλησιάζει τα αστέρια αυτά καθημερινά και θα βρεθεί ανάμεσά τους την Παρασκευή.

• Ο Άρης (μέγεθος +0,9 στον Καρκίνο) βρίσκεται ψηλά στον δυτικό ουρανό το βράδυ. Η φαινόμενη διάμετρός του φθάνει στα 6,8 δευτερόλεπτα του τόξου αυτήν την εβδομάδα. Μόλις έχει περάσει από τη θέση του ανατολικού τετραγωνισμού ως προς τον ήλιο. Πάνω και στα αριστερά του είναι ο Βασιλίσκος και πάνω από τον Βασιλίσκο (Regulus ) είναι ο γ του Λέοντος. Παρακολουθήστε την πορεία του Άρη καθώς θα πλησιάζει τον Βασιλίσκο τις επόμενες εβδομάδες. Θα βρεθούν πολύ κοντά, μόλις 0,8° στις 6 Ιουνίου.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,2) λάμπει χαμηλά στον ανατολικό ουρανό το λυκαυγές, κάτω από τον χαρακτηριστικό κυκλικό σχηματισμό του αστερισμού των Ιχθύων. Τίποτα άλλο δεν είναι τόσο λαμπρό στον ουρανό!
  
  
  
  

Ο Τιτάνας και η σκιά του σε διάβαση μπροστά από τον δίσκο του Κρόνου. Ο Christopher Go στις Φιλιππίνες έβγαλε αυτές τις φωτογραφίες την 1η Μαΐου, 2010.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,9, στην κεφαλή της Παρθένου) βρίσκεται ψηλά στον νότο  το βράδυ. Με τηλεσκόπιο, θα μπορέσετε να δείτε ότι οι δακτύλιοί του είναι σε κλίση μόνο 1,8°, πρακτικά στο ελάχιστο της κλίσης, 1,7° που θα φθάσει στα μέσα αυτού του μήνα και στις αρχές Ιουνίου. Παρατηρήστε την λεπτή μαύρη γραμμή σκιάς που ρίχνουν οι δακτύλιοι πάνω στον δίσκο. Τώρα είναι ο κατάλληλος χρόνος για να εντοπίσετε τα δυσκολότερα φεγγάρια του Κρόνου με το τηλεσκόπιό σας.

• Ο Ουρανός  και ο Ποσειδώνας έχουν χαθεί στο φως της ανατολής του ήλιου. Θα πρέπει να περιμένετε μερικές εβδομάδες. Ο Ποσειδώνας, όμως περνά από ένα ιστορικό ορόσημο αυτό το μήνα. Για πρώτη φορά από τότε που ανακαλύφθηκε το 1846, ο Ποσειδώνας έχει ολοκληρώσει μια  πλήρη περιστροφή και έχει επιστρέψει πολύ κοντά στο σημείο (κοντά στα σύνορα Υδροχόου και Αιγόκερου) όπου ο Johann Galle πρώτος τον εντόπισε από το αστεροσκοπείο του Βερολίνου στις 23 Σεπτεμβρίου εκείνου του έτους ακολουθώντας την πρόβλεψη του Urbain Le Verrier από την Γαλλία ότι ένας νέος πλανήτης πρέπει να είναι εκεί, με βάση τις βαρυτικές διαταραχές του Ουρανού.

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον βορειοδυτικό Τοξότη) βρίσκεται στον νότο πριν το λυκαυγές.

www.astronomy.gr